Tri decenije nakon propasti Sovjetskog saveza Moskva nastoji povratiti dio nekadašnje moći

Prije trideset godina Sovjetski savez se raspao kao rezultat unutrašnje političke, ekonomske i etničke dezintegracije unutar SSSR-a nakon napora generalnog sekretara Mihaila Gorbačova da reformiše sovjetski politički i ekonomski sistem.

U pokušaju da okonča “eru stagnacije”, Gorbačov je pokrenuo “perestrojku”, politički pokret za reformu unutar Komunističke partije SSSR-a osmišljen da podstakne ekonomiju, piše Euronews.

Isprva, program je vidno revitalizirao oslabljeni SSSR 1985. godine, ali je zemlja i dalje stagnirala zbog godina lošeg upravljanja.

Jedinstvo 15 sovjetskih republika, ono što je činilo snagu komunističkog režima i kojem je aplaudirala njegova propaganda, brzo se raspadalo, a region Kavkaza se prvi pobunio protiv Moskve, a ubrzo su mu se pridružile i baltičke zemlje.

Estonija je 1988. godine bila prva sovjetska republika koja je proglasila državni suverenitet. U januaru 1991. sovjetska vlast je intervenisala i pucala na demonstrante, u pokušaju da ukroti pobunu.

Međutim, taj potez nije uspio i Litvanija je postala prva republika koja se službeno odvojila od SSSR-a, proglasivši svoju nezavisnost aktom od 11. marta 1990. godine.

Tek 19. augusta 1991. za Sovjetski savez je uslijedio smrtonosni udarac, kada su se građani obaviješteni da osmi i posljednji lider Sovjetskog Saveza, Mihail Gorbačov nije u stanju da vlada iz zdravstvenih razloga.

Nakon Gorbačovljeve najave, tenkovi su ušli u Moskvu, javni skupovi su zabranjeni, a proreformske novine ugašene.

Komitet za vanredno stanje je odmah osnovan u nadi da će spasiti zemlju od potapanja u “haos i anarhiju”, ali je njegova vladavina pala u roku od dva dana, što se pokazalo kao katalizator dugog niza događaja koji će uskoro okončati Sovjetski savez.

Boris Jeljcin, predsjednik Ruske Federacije unutar SSSR-a, izašao je kao pobjednik, dok se Gorbačov vratio slabiji nego ikad.

Moskovska vlada se borila da zadrži svoj utjecaj i mnoge republike poput Ukrajine i baltičkih država proglasile su svoju nezavisnost u danima i mesecima koji su uslijedili.

Dana 8. decembra 1991., u pokušaju da međusobno priznaju nezavisnost, lideri triju osnivača i najvećih republika Unije (Rusija, Ukrajina i Bjelorusija) objavili su da Sovjetski Savez više ne postoji i stvorili Zajednicu nezavisnih država.

Ubrzo ih je pratilo još 11 republika, a Gorbačov je morao prvo da se povuče kao lider Komunističke partije pošto je ona praktično prestala postojat, a zatim da podnese ostavku na funkciju predsjednika, da bi formalno priznao raspad Unije kao “svršen čin”.

Dan nakon što je predsjednik Gorbačov odstupio i sovjetska crvena zastava zamijenjena ruskom trobojkom, 26. decembra 1991, Sovjetski savez je formalno raspušten.

Svih 15 republika bivšeg SSSR-a steklo je nezavisnost u narednim mjesecima.

Kada je došao kraj, trebalo je samo nekoliko mjeseci da se SSSR uruši, ali je svijet, koji je bio indoktriniran binarnom logikom Hladnog rata, ipak ostao šokiran.

Sada 30 godina kasnije mnoge bivše sovjetske republike i dalje su oprezne prema Rusiji, zbog odnosa prema Ukrajini, aneksije Krima, kao i invazije na Gruziju 2008. godine.

Baš kao što su Francuska i Britanija, dvije najveće bivše kolonijalne sile u Africi, zadržale određeni stepen kontroleu bivšim kolonijama, Rusija danas nastavlja da vrši veći ili manji utjecaj, bilo ekonomski, politički ili vojni na gotovo sve ove mlade države.