Šta je Iranska revolucionarna garda i kakve su joj sposobnosti?

Iranska elitna Revolucionarna garda (IGRC) počela je u subotu napad bespilotnim letjelicama na ciljeve u Izraelu, objavila je iranska televizija na engleskom jeziku, pozivajući se na domaće izvore.

Viši komandant snaga korpusa Quds, Mohammad Reza Zahedi, ubijen je 1. aprila u zračnom napadu na iranske diplomatske prostorije u sirijskom glavnom gradu Damasku, za koji je Iran okrivio Izrael, što je natjeralo iranskog vrhovnog vođu ajatolaha Alija Khameneija da obeća osvetu, piše Reuters.

Slijede pitanja i odgovori o IRGC-u, iranskoj dominantnoj vojnoj sili koja ima svoju vojsku, mornaricu, zračne snage i obavještajno krilo, piše Al Jazeera.

Šta je Iranska revolucionarna garda?

Garda je osnovana nedugo nakon Islamske revolucije 1979. kako bi zaštitila šiitski muslimanski klerikalni vladajući sistem i pružila protutežu redovnim oružanim snagama.

Garda je odgovorna vrhovnom vođi ajatolahu Aliju Khameneiju. Procjenjuje se da IRGC ima 125.000 vojnika u kopnenim, mornaričkim i zračnim jedinicama. Također zapovijeda vjerskom milicijom Basij, dobrovoljnom paravojnom jedinicom lojalnoj klerikalnom establišmentu koja se često koristi za slamanje antivladinih protesta.

Basij je organizirao napade na iračke trupe tokom rata 1980-ih. U vrijeme mira, provode šiitske iranske islamske zakone. Analitičari kažu da bi se dobrovoljci Basija mogli brojati u milionima.

Snage Quds su prekomorska grana IRGC-a, koja snažno utiče na svoje savezničke grupe širom Bliskog istoka, od Libana do Iraka, Jemena i Sirije. Njegovi članovi borili su se kao podrška predsjedniku Basharu al-Assadu u sirijskom građanskom ratu i podržavali su iračke sigurnosne snage u njihovoj borbi protiv pripadnika Islamske države posljednjih godina.

Njihov vrhovni komandant, general-major Qassem Soleimani, ubijen je u američkom napadu dronom u Iraku 2020. godine, što je izazvalo strah od većeg sukoba.

IRGC, koji je SAD označio kao terorističku grupu, godinama nastoji oblikovati Bliski istok u skladu s interesima Irana. Godine 1982. osnovao je do zuba naoružani šiitski politički pokret Hezbollah u Libanu kao sredstvo za izvoz iranske islamske revolucije i borbu protiv izraelskih snaga koje su te godine izvršile invaziju na Liban.

Hezbollah je sada velika vojna sila koja igra ulogu u regionalnim sukobima.

Koje su vojne sposobnosti IRGC-a?

IRGC nadzire iranski program balističkih projektila, koji stručnjaci smatraju najvećim na Bliskom istoku.

Garda je koristila projektile za napad na sunitske grupe u Siriji i opozicione grupe iranskih Kurda u sjevernom Iraku. SAD, evropske sile i Saudijska Arabija optužile su Iran za napad raketama i bespilotnim letjelicama 2019. koji je onesposobio najveći svjetski pogon za preradu nafte u Saudijskoj Arabiji, iako je Iran poricao bilo kakvu umiješanost.

Bivši američki predsjednik Donald Trump ukazao je na iranski raketni program kao jednu od tačaka koje nisu obrađene u njegovom nuklearnom sporazumu sa svjetskim silama iz 2015. i to naveo kao razlog za povlačenje iz sporazuma 2018.

Garda ima obimnu konvencionalnu borbenu opremu i sposobnosti, što je dokazano u njihovom učešću u sukobima u Siriji i Iraku.

Kakva je pozicija IRGC-a u iranskom političkom sistemu?

Bivši oficiri Revolucionarne garde zauzimaju ključne položaje u iranskom establišmentu, od vlade do parlamenta. Većinu kabineta predsjednika Ebrahima Raisija čine bivši oficiri IRGC-a.

Mandat IRGC-a da štiti revolucionarne vrijednosti potaknuo ga je da progovori kada je osjetio da je sistem ugrožen.

Kakvi su poslovni interesi Garde?

Nakon rata s Irakom 1980-ih, IRGC se snažno uključio u obnovu Irana. Od tada je proširio svoje ekonomske interese i uključio ogromnu mrežu preduzeća vrijednih milijarde dolara, od građevinskih i telekomunikacionih, do naftnih i plinskih projekata.