Šta je Hamas – zašto su formirani, koji su im ciljevi i ko ih podržava

Izrael i palestinska militantna grupa ponovo su u sukobu usljed kojeg je u toku jednog dana ubijeno više stotina ljudi.

Hamas je jučer napao Izrael, a na meti su bile i dobro utvrđene građevine na izraelskom teritoriju. Premijer Izraela Benjamin Netanyahu je nedugo nakon toga upozorio na “dug i težak rat”, a već danas je proglasio ratno stanje. Izraelski avioni bombarduju Pojas Gaze. No, šta je uopće Hamas?

Šta je Hamas

Hamas je skraćenica za Islamski pokret otpora te na arapskom znači revnost. Politički kontrolišu Pojas Gaze – teritorij od 365 kilometara kvadratnih, a koji je dom za više od dva miliona ljudi. Taj teritorij je pod izraelskom blokadom.

Hamas je na vlasti u Pojasu Gaze od 2007., nakon kratkog sukoba protiv snaga Fataha, koje su lojalne predsjedniku Mahmoudu Abbasu kao čelniku Palestinske uprave i Palestinske oslobodilačke organizacije (PLO).

Kada je Hamas formiran i koji je njegov cilj

Hamas je kao pokret formiran 1987. u Gazi. Osnovali su ga šeik Ahmed Yasin i njegov pomoćnik Abdul Aziz al-Rantissi, nedugo nakon početka prve Intifade (ustanka protiv izraelske okupacije palestinskog teritorija).

Počeci ovog pokreta se vežu za ogranak Muslimanske braće u Egiptu te je formirano vojno krilo nazvano Brigada Izz al-Din al-Qassam. Brigada je osnovana za oružanu borbu protiv Izraela, a kao cilj je istaknuto oslobađanje palestinskog teritorija. Osim toga, palestinskim žrtvama okupacije su ponudili programe socijalne zaštite.

Šta su Hamasovi principi

Za razliku od PLO-a, Hamas ne priznaje izraelsku državnost te prihvata palestinsku državnost u granicama iz 1967.

“Nećemo se odreći ni pedlja palestinskog matičnog tla, bez obzira na pritiske i bez obzira koliko dugo traje okupacija”, poručio je 2017. vođa ove palestinske grupe Khaled Meshaal.

Hamas se nasiljem protivio mirovnom sporazumu iz Osla koji su sredinom 90-ih pregovarali PLO i Izrael. Zvanično je opredijeljen za palestinsku državu unutar granica iz 1967. Ovaj cilj pokušava ostvariti napadima na izraelske vojnike, naseljenike i civile, kako na one koji žive na okupiranom palestinskom teritoriju, tako i na one koji su u samom Izraelu.

Izrael, Sjedinjene Američke Države, Evropska unija, Kanada, Egipat i Japan ovu grupu u cjelini ili njeno vojno krilo smatraju terorističkom organizacijom.

Ko su saveznici i pristalice Hamasa

Hamas je dio regionalnog saveza kojeg čine Iran, Sirija i libanonski Hezbolah. Savez se protivi američkoj politici prema Bliskom Istoku i Izraelu.

Hamas i Islamski džihad kao druga najveća oružana grupa u regiji često se zajedno suprotstavljaju Izraelu. Smatraju se najznačajnijim akterima u koordinaciji vojnih aktivnosti različitih oružanih grupa u Gazi. Odnos između ove dvije grupe bio je napet kada je Hamas tražio od Islamskog džihada da zaustavi napade na Izrael.

Šta je potaklo na jučerašnji napad na Izrael

Hamasov glasnogovornik Khaled Qadomi je za Al Jazeeru izjavio da su izveli vojnu operaciju kao odgovor na višedecenijske zločine nad Palestincima.

“Želimo da međunarodna zajednica zaustavi zločine u Gazi nad palestinskim narodom, našim svetim mjestima, kao što je Al-Aqsa. Sve su to razlozi za početak ove bitke”, kazao je Qadomi.

Da li Hamas napada civile

Viši Hamasov glasnogovornik Osama Hamdan je također za Al Jazeeru izjavio da ne napadaju civile, iako se na videosnimcima vidi da za taoce uzimaju starije osobe. Međunarodna organizacija za ljudska prava Amnesty International je istakla da su ubili izraelske civile. Hamdan je naveo da napadaju samo one koji žive u ilegalnim naseljima, smatrajući ih legitimnim metama.

“Morate napraviti razliku između doseljenika i civila. Doseljenici su napali Palestince”, rekao je.

Odgovorio je na pitanje da li se civili na jugu Izraela smatraju naseljenicima.

“Svi znaju da tamo postoje naselja. Ne napadamo civilne namjerno. Naseljenici su dio okupacije i dio oružanih snaga Izraela. Oni nisu civili”, poručio je Hamdan.

Kako je Hamas uspio izvesti jučerašnji napad

Hamas je objavio da su zarobili nekoliko Izraelaca u enklavi, objavivši videosnimke na kojim se vidi kako vuku krvave vojnike. Objavili su da su među zarobljenicima bili visoki vojni oficiri Izraela.

Napad je asocijacija na napad iz 80-ih godina kada su palestinski borci prešli iz Libanona u sjeverni Izrael, ubivši šest izraelskih vojnika. Osim toga, napad je probudio sjećanje na hapšenje vojnika Gilada Shalita 2006. Borci povezani s Hamasom su Shalita zarobili na graničnom prijelazu. Bio je u zarobljeništvu pet godina te je razmijenjen za 1.000 palestinskih zarobljenika. Hamas je u posljednjem napadu koristio i paraglajdere, saopćila je izraelska vojska.

Klix