Srebrenica – grad bez ljudi, grad zatvorenih prodavnica, pogona i zanatskih radnji

Nekoliko posljednjih godina u Srebrenici je u trendu odlazak… Odlaze ljudi, a odlaze ili se zatvaraju i privredni objekti. Povratak prijeratnih stanovnika koji bi da stalno žive u Srebrenici odavno je završen. Danas stariji ljudi umiru, malo se djece rađa, a preostali mladi nakon srednje škole odlaze da studiraju i po završetku se ne vraćaju ili odlaze “trbuhom za kruhom” tražeći bolju budućnost koju u Srebrenici nemaju. 

Prije rata opština Srebrenica bila je jedna iz samog vrha najrazvijenijih u bivšoj državi, a danas je na začelju liste izrazito nerazvijenih opština ne samo u entitetu Republika Srpska, nego i u cijeloj državi Bosni i Hercegovini. Srebrenički prijeratni privredni giganti koji nisu uništeni u ratu uglavnom su ugašeni i devastirani poratnom privatizacijom. Nakon rata u obnovu privrede nije uloženo gotovo ništa, jer se obnova Srebrenice zasnivala, greškom ili namjerno, na razvoju poljoprivrede koja ovdje nikada nije bila primarna razvojna grana zbog klimatskih uslova, brdovito-planinskog terena i usitnjenih poljoprivrednih površina nepogodnih za mašinsku obradu zemlje.

Od ukupno 37.000 prijeratnih stanovnika ove opštine više od 10000 je bilo zaposlenih. Od današnjih 4-5000, koliko se procjenjuje da stalno živi na području opštine, jer zvaničnih podataka o tome nema, zaposlenih je maksimalno do 1000 od kojih je opet većina u lokalnoj administraciji ili institucijama i preduzećima koja se finansiraju iz budžeta.

Privredni pogoni su u Srebrenici poslije rata otvarani uglavnom uz pomoć donacija i raznih podsticaja. Najčešće čim su ti podsticaji prestajali tako su i pogoni i zanatske radnje zatvarani i prestajali sa radom. Trend prestanka sa radom i zatvaranja i ovo malo privrednih pogona, velikih i malih u posljednjih nekoliko godina je inteziviran.

Posljednjih godina od proizvodnih pogona koji su zapošljavali više radnika zatvoreni su mnogi.

Fabrika za preradu krompira i pomfrita “Srebreničanka“ u koju je po nekim podacima investirano oko 10 miliona KM i koja je u godišnjem planu imala proizvodnju 7.500 tona pomfrita i preradu oko 15000 tona krompira zatvorena je prošle godine i bez posla je ostalo oko 80 radnika.

Zatvoreni su i prestali sa radom i d.o.o.”MAG-MAL” Skelani –Srebrenica, kompanija koja se bavila metalopreradom i brizganjem plastike, zatim d.o.o. Drvnik i tekstilni pogon „Nenites“ takođe u Skelanima sa blizu 40 zaposlenih.

Da se pogoni zatvaraju i prestaju sa radom čim podsticaji prestanu najbolje se vidi na primjeru tekstilnog pogona “Neniteks” u Skelanima, čiji je vlasnik iz Arilja u Srbiji, prestao sa radom nakon šest mjeseci od otvaranja. U ovom pogonu je pokrenuta proizvodnja uz finansijski podsticaj UNDP-a od 19.500 KM, a objekat je opremila i ustupila na korištenje opština Srebrenica.

Slično je bilo i nedavno u primjeru prodavnice hljeba i peciva čije je otvaranje načelnik Opštine Srebrenica Mladen Grujičić zvučno najavio kao „otvaranje pekare“ rekavši tada:

“U razgovoru s prijateljima došli smo na ideju o otvaranju pekare, jer smatramo da je to opravdano iz razloga što Srebrenica nema nijednu pekaru. Kao Opština ćemo pomoći u plaćanju kirije bar godinu.”

Ta obična prodavnica zatvorena je nakon četiri mjeseca rada, a u njoj su se prodavali pekarski proizvodi dovoženi iz susjednog Bratunca gdje se ustvari i nalazi pekara. Svih nekoliko ranijih pekara otvaranih u Srebrenici bile su u istoj ulici pa su Srebreničani neko vrijeme potpisivali šaljivu peticiju da ova ulica dobije naziv “Ulica zatvorenih pekara” nakon što je opštinska Skupština pokrenula inicijativu za promjenu naziva ulica i trgova u gradu.

Pored nabrojanih, u Srebrenici su posljednjih godina zatvoreni i Fabrika za proizvodnju peleta “EKO-M” u Zelenom Jadru, nedaleko od Srebrenice, zatim konfekcijski pogon “Merkur Fashion” vlasnika iz Srbije pa je taj pogon preuzeo novi vlasnik iz Zvornika i taj pogon trenutno još radi.

Zatvoren je i proizvodni pogon “AS DRVO” d.o.o. Srebrenica u Potočarima koji se bavio proizvodnjom pločastog namještaja kao i pogoni za proizvodnju ambalaže i pogon za cijepanje i prodaju ogrjevnog drveta.

Srebrenica, grad koji po mnogima danas živi samo jedan dan u godini, nažalost i to samo zbog mrtvih, do rata je imala velike smještajne kapacitete jer npr. samo Banja Guber je do pred sami rat bilježila i po 90000 noćenja. Turizam je tada bio značajna razvojna grana opštine. Srebrenica i danas ima veliki broj jednodnevnih posjeta uglavnom kroz tzv. mračni turizam, odnosno posjete Memorijalnom centru u Potočarima kroz koji godišnje prođe u prosjeku preko 100.000 posjetilaca.

Od prijeratnih ugostiteljsko-smještajnih kapaciteta danas ništa ne radi. Hotel koji je Fabrika duvana Sarajevo izgradila u centru grada nikad nije počeo sa radom, a sad su i dva privatna motela, otvorena nakon završetka rata, zatvorena.

Pansion i restoran Misirlije je iznajmljen firmi “Drina resurs”, koja se bavi istraživanjem polimetaličnih mineralnih sirovina, Motel „Alić“ je zatvoren. “Nije bio interesantan ljudima jer se u njemu nije služio alkohol”, kaže vlasnik Safet Alić koji je čak putem Facebooka objavio kako motel želi staviti na raspolaganje za smještaj migranata.

Jedini registrovani objekat za smještaj je Hostel u Srebrenici.

Srebreničani su se raznih obećanja o svemu i svačemu naslušali i više u njih ne vjeruju. Jedno od mnogih, jer bi to moglo oživjeti Srebrenicu i u koje su polagane velike nade, bilo je i ovo: “Za godinu i po srebrenička Banja Guber biće u punoj funkciji i ovim značajnim, u svijetu poznatim ljekovitim vodama, neće više gazdovati privatni mešetari, koji do sada nisu uradili ništa. Dosta je prošlo vremena da ova banja nije počela raditi” – rekao je 18. oktobra 2020. godine u Srebrenici tadašnji član Predsjedništva BiH i lider SNSD-a Milorad Dodik.

Banja još uvijek ne radi, a lijek voda i dalje teče u kanalizaciju…  Za Dan opštine prije dvije-tri godine godine zvanično je najavljeno i otvaranje kamenoloma i fabrike za preradu kamena “Dacit” koji su za to od Vlade RS dobili koncesiju, ali još nikad nikakvi radovi nisu počeli…

Prema podacima Opštine Srebrenica u 2022. godini je u oblasti zanatsko-trgovinskih i uslužnih djelatnosti otvoreno 22 radnje, a odjavljeno 32, dok je u 2023. godini bilo novoregistrovanih 16 radnji, a odjavljeno je 20. Na društvenim mrežama je objavljeno da se uskoro zatvara i kafanica na pijaci “Slatki zalogaj”… dok se preostali Srebreničani pitaju, ko je sljedeći da ode?!

N1