Prodaja rezanog duhana u BiH skočila za 40 posto

U cilju unapređenja znanja i uvida u nove kategorije duhanskih i nikotinskih proizvoda, na Igmanu je održana radionica za predstavnike institucija za nadzor nad tržištem.

Izazovi tržišta

Radionica je realizirana kako bi se prisutni što bolje upoznali s različitim aspektima i izazovima tržišta duhana i duhanskih i nikotinskih proizvoda te novim kategorijama proizvoda, jer, osim državnih agencija za provedbu zakona, kao što su SIPA, UIO i Granična policija BiH, i ovi organi svojim terenskim radom pružaju snažnu podršku borbi protiv crnog tržišta.

Crno tržište duhana i duhanskih proizvoda u BiH ostaje izazov zbog više faktora. Među ključnim uzrocima su nedovoljna koordinacija između entiteta i nadležnih institucija, nedostatak preciznih propisa i regulativa koje bi se usmjerile na suzbijanje ilegalne trgovine te prilagodba zakona novim oblicima trgovine, uključujući i online platforme.

Osim na javnim mjestima, pijacama ili kod uličnih prodavača, ilegalni duhan sve se više prodaje i preko interneta, a istraživanja pokazuju da je naročito izražena prodaja rezanog duhana, koja je u prethodne dvije godine skočila za 40 posto. To potvrđuju i rezultati istraživanja Agencije za ispitivanje javnog mnijenja IPSOS, koje je provedeno 2022. godine.

Novi proizvodi

Tokom edukacije prisutni su dobili uvid u nove kategorije duhanskih i nikotinskih proizvoda bez sagorijevanja, odnosno e-cigarete, grijane duhanske proizvode i nikotinske vrećice. Ti proizvodi su, upravo zbog izostanka procesa sagorijevanja prilikom korištenja, prema svjetskim naučnim istraživanjima, potencijalno manje štetni od cigareta i mogu biti efikasni za prestanak pušenja, što sve veći broj zemalja koristi kako bi potaknuo pušače klasičnih cigareta na te alternativne proizvode. Učesnicima je posebno skrenuta pažnja da prodaja ovakvih proizvoda, kao i prodaja klasičnih duhanskih proizvoda, izričito isključuje prodaju i upotrebu maloljetnicima, a nad time se obavljaju stroge i redovne kontrole. 

Manju štetnost i efikasnost tih proizvoda u prestanku pušenja je potvrdilo i istraživanje iza kojeg stoji “Cochrane”, globalna nezavisna mreža istraživača u području zdravlja koja radi na način da stručnjaci-istraživači upoređuju sve svjetske relevantne i recentne studije o određenoj zdravstvenoj temi i donose nezavisni zaključak koji se objavljuje u “Cochrane” biblioteci, tj. zbirci, odnosno bazi podataka koja pruža visokokvalitetne, nezavisne dokaze koji podržavaju donošenje odluka u zdravstvenoj zaštiti.

U konačnici, prisutnima su predstavljene i javne zdravstvene strategije zemalja koje žele ubrzati borbu protiv pušenja. Ključnu ulogu u tome imaju strategije smanjenja štete od duhana, kojim se odrasli pušači koji na drugi način ne mogu prestati pušiti prebacuju upravo na nove proizvode kod kojih nema sagorijevanja, odnosno na grijane duhanske proizvode, e-cigarete i nikotinske vrećice. 

Kao najbolji primjeri zemalja koje postižu najbolje rezultate su Švedska, koja je jedna od najuspješnijih država u borbi protiv pušenja i koja će ove godine jedina u svijetu postići cilj od manje od 5 posto populacije koja puši cigarete, a tu spadaju i Velika Britanija te Francuska. 

I brojne druge zemlje širom svijeta potiču upotrebu proizvoda bez sagorijevanja kod odraslih pušača, a tu spadaju i Novi Zeland, SAD te Japan.

Razlika između nikotinskih vrećica i snusa

Za službenike institucija koji nadziru tržište bila je važna i edukacija o temi razlike između nikotinskih vrećica i snusa, jer se u javnosti često miješaju te dvije kategorije te se dobiva dojam da su obje prisutne na tržištu BiH. Činjenica je pak da je snus, odnosno duhanske vrećice za oralnu upotrebu, zabranjen proizvod diljem EU, ali i u BiH, te su dostupne samo u Švedskoj. Nikotinske vrećice su pak sasvim druga kategorija proizvoda. Ne sadrže duhan i proizvod su koji se svrstava u proizvode s potencijalom smanjene štetnosti u odnosu na tradicionalne cigarete. Upravo su one primjer proizvoda nove generacije bez sagorijevanja duhana koji mogu imati važnu ulogu u borbi protiv pušenja, a po mnogima su i vid pomoći koji djeluje kod smanjenja, ali i potpunog prestanka pušenja.