Muhamed Latić za Washington Post: Putin našao podršku na Balkanu

Jedan od ključnih ciljeva ruskog prijedsjednika Vladimira Putina na Zapadnom Balkanu je blokiranje euroatlantskog puta Bosne i Hercegovine ili čak potencijalni sukob u regiji i zbog toga je građanima BiH sada potrebna podrška međunarodne zajednice više nego ikad, navodi u svom tekstu za Washington Post magistar diplomatije Muhamed Latić.

Latić počinje tekst za Washington Post podsjećajući da su prije tri decenije građani BiH “izabrali demokratiju i slobodu” kada su glasali za nezavisnost države, ali da su to “platili su krvavim ratom, raseljavanjem i genocidom”.

“Sada se rat vratio u Evropu i, opet, Zapad dozvoljava da jedan suvereni narod bude meta brutalne agresije. Ako ovo nije hitan poziv za buđenje liderima Evropske unije da moraju prihvatiti Ukrajinu i Zapadni Balkan u blok, onda oni nisu u stanju da shvate šta je u pitanju”, zaključio je.

Putinov pogled na svijet našao podršku na Balkanu

Međutim, kako navodi Latić, i dalje postoje mnoge prepreke za EU integraciju.

On ističe da je “nacionalistički i revizionistički pogled na svijet” Rusije našao publiku koja ga je spremna prihvatiti u regionu, posebno kod predsednika Srbije Aleksandra Vučića, člana Predsjedništva BiH, Milorada Dodika, te premijera Mađarske, Viktora Orbana.

Navodi da je Srbija jedina evropska zemlja koja odbija da uvede sankcije Rusiji, te da je Vučić pokušao da izvuče šta može od obje strane, “udvarajući se Zapadu, a istovremeno jačajući energetske i trgovinske veze sa ruskim predsednikom Vladimirom Putinom”.

Međutim, Vučićeva politička baza je, kako piše Latić, “veoma promoskovska” i pod uticajem propagande koju vode mediji koji podržavaju predsjednika.

“Dok je Srbija postala klijent ruske države, snage koje su pokrenule rat i genocid na Balkanu ponovo dobijaju na snazi”, upozorava.

Podsjetio je da je Ministarstvo odbrane Srbije 2019. godine promovisalo knjige u kojima se negiraju ratni zločini koje su počinile srpske snage u bivšoj Jugoslaviji, što je izazvalo oštre kritike od strane aktivista za ljudska prava.

Fond za humanitarno pravo u Beogradu je objavio je izveštaj u kojem opisuje kako su zvaničnici proizveli populistički narativ nacionalnog ponosa izgrađen na neistinitim tvrdnjama da su prethodne vlade i međunarodna zajednica primorale srpski narod “da se stidi svojih heroja i žrtava ratova 1990-ih godina”.

“Ovi napori odražavaju Putinov vlastiti narativ o viktimizaciji koji opravdava njegovu invaziju na Ukrajinu”, dodao je.

Dejtonski sporazum temelj za neliberalne narative

U BiH se u međuvremenu Dodik približava Rusiji i Kini, navodi on, te objašnjava da su Sjedinjene Američke Države uvele sankcije protiv njega ponovo ove godine a da on tvrdi da ga Zapad kažnjava zbog zalaganja za prava etničkih Srba.

“Ovi neliberalni narativi se grade na temelju Dejtonskog sporazuma iz 1995. godine, koji je uspio okončati rat u Bosni i Hercegovini, ali, u sadašnjem obliku, dodatno ugrađuje diskriminaciju, nepravdu i podjele”, zaključio je.

Latić ističe da, iako sporazum uvažava prava Bošnjaka, Srba i Hrvata, on ne pruža zaštitu jevrejskoj i romskoj manjini, što je potvrđeno presudom Evropskog suda za ljudska prava o diskriminatornom izbornom sistemu u BiH, te da “vladajuća etnonacionalistička elita zloupotrebljava sporazum kako bi dalje podijelila Bosnu, čak i dok građani pokušavaju da se zalažu za slobodnu i pravednu multietničku demokratiju”.

Putin želi da blokira euroatlantski put BiH

Latić tvrdi u tekstu da je jedan od Putinovih ključnih ciljeva na Zapadnom Balkanu blokiranje euroatlantskog puta BiH, ali i potencijalno “da izazove sukob”.

“Zbog toga građani Bosne i Hercegovine, ne kao pripadnici etničkih grupa, već kao istinski demokratski akteri, pozivaju međunarodnu zajednicu da započne proces ustavne reforme i kreiranja revidiranog Dejtonskog sporazuma”, piše on, ali ističe da to zahtijeva pregovore na najvišim nivoima, uključujući Sjedinjene Države, EU, Tursku i, da, čak i Rusiju”.

“Bosna je ključni saveznik SAD-a. Potrebna nam je podrška sada više nego ikad, prije nego što Putin pokuša da izvede još jedan opasan plan”, upozorio je.

Zatim navodi da mladi ljudi u BiH predvode inicijative koje su orijentirane na slobodnu, progresivnu evropsku budućnost u kojoj mogu “u potpunosti ostvariti svoj potencijal, ravnopravno ostvarivati svoja ljudska prava i jednoglasno ostaviti krvavu prošlost iza sebe”.

Ističe da se potpuno i zvanično pomirenje može postići “tek kada se genocid u Srebrenici 1995. godine, koji tadašnji srpski politički i vojni establišment nije spriječio, bude u potpunosti priznat, po presudi Međunarodnog suda pravde”.

“Ipak, odgovornost za zločine treba pripisati samo počiniocima, oslobađajući kolektive za život uz dostojanstvo i uzajamno poštovanje”, dodaje on.

“Građani Bosne i Hercegovine, 30 godina nakon izbora i borbe za svoju slobodu, prava i demokratiju, i dalje su suočeni sa stisnutim šakama autoritarizma i neliberalizma. Gledamo na Ukrajinu s mješavinom nedvosmislene podrške i egzistencijalne brige”, završava Latić svoj tekst.