Kakve zakone to imamo: Ni oduzeta dozvola nije prepreka da ponovo sjednu za volan

Pojačane kontrole u saobraćaju i izricanje sve većeg broja kazni nisu spriječili vozače na putevima u Republici Srpskoj da nastave sa prekršajima, a podaci Ministarstva unutrašnjih poslova RS (MUP RS) govore da je za devet mjeseci 2022. godine, čak 389 vozača isključeno iz saobraćaja jer su zatečeni za volanom u vrijeme kada im je to bilo zabranjeno zbog ranijeg prekršaja, odnosno u vrijeme kada nisu imali vozačku dozvolu, jer im oduzeta.

Stručnjaci za bezbjednost saobraćaja kažu za “Nezavisne novine” da je na ovim primjerima očigledno da većina kazni gotovo da nema nikakvog efekta te da je svijest vozača na vrlo niskom nivou.

Prema Zakonu o osnovama bezbjednosti saobraćaja na putevima u BiH (član 227) propisano je da vozač ne smije upravljati motornim vozilom u saobraćaju za vrijeme trajanja zabrane, to jest kada je vozaču oduzeta ili zadržana vozačka dozvola.

Ali, zakon i poštovanje istog, nažalost, u Srpskoj su gotovo pa dva različita pojma.

“Na području Republike Srpske u periodu 1. januar – 30. septembar 2022. godine iz saobraćaja je isključeno 389 vozača zbog upravljanja vozilom za vrijeme trajanja zabrane”, rečeno je iz MUP-a RS za “Nezavisne novine”.

Ni činjenica da su za ovakav prekršaj propisane veće novčane i druge kazne nije uticala na vozače.

“Za navedeni prekršaj članom 234a. istog zakona propisana je novčana kazna u iznosu od 400 do 1.000 KM kao i zaštitna mjera zabrane upravljanja motornim vozilom u trajanju od dva do šest mjeseci i dva kaznena boda”, pojašnjavaju iz MUP-a Srpske.

Prvi problem kada je u pitanju konstantno ponavljanje krivičnih djela u saobraćaju jeste manjak svijesti kod vozača i nepoznavanje kazni za nepoštovanje saobraćajnih pravila, naglašava Nikola Ćopić, inženjer za bezbjednost saobraćaja i član Koordinacione grupe za bezbjednost saobraćaja.

“Pa samo u prvoj polovini ove godine izdato je preko 200.000 prekršajnih naloga, što je rast za više od 30 odsto. To znači da, što se više provodi represija, mi imamo veći broj prekršajnih naloga. Očigledno ove mjere ne daju efekat, jer i dalje imamo 100 poginulih godišnje”, kaže Ćopić.

Stacionarni radari, kazne za pojas, veće kazne za brzinu te predavanja za one koji su više puta uhvaćeni u prekršajima nisu urodili plodom. Struka kaže da oduzimanje vozila djelimično utiče na vozače, ali da se oni snađu i toj situaciji.

“Dovoljno je samo da kažem da zbog narušavanja bezbjednosti saobraćaja i posljedica činjenja tih prekršaja, država gubi 3-5 odsto BDP-a godišnje, što je negdje oko 400 miliona KM”, pojašnjava Ćorić.

Milija Radović iz Agencije za bezbjednost saobraćaja RS kaže za “Nezavisne novine” da postoji inicijativa u Ministarstvu komunikacija i transporta BiH koja se tiče pooštravanja odredaba postojećeg zakona, kojim bi se uvele rigoroznije mjere za vozače.

“Vozači znaju da, ukoliko plaćaju novčanu kaznu, to mogu prepoloviti u predviđenom roku. Takođe, imate dio njih koji uopšte ne plaća kazne koje se nagomilaju na 5.000-6.000 KM. Policija je u dobroj mjeri stala tome na kraj oduzimanjem vozila, ali opet jedan dio vozača sigurno smatra da neće biti kažnjen. Ali zaista, ako ta kazna nije odgovarajuća, treba to sve preispitati u smislu povećanja kaznenih odredaba ili u smislu izricanja zabrane vožnje”, smatra Radović.

Druga stvar, prema njegovom mišljenju, stalno je sprovođenje bezbjednosnih kampanja, koje bi radile na prevenciji.

“Život je neprikosnoven i sa tim se ništa ne može porediti, niti se mogu dovesti u pitanje mjere koje spasavaju život”, poručuje Radović.

Naši sagovornici poručuju da je rak-rana bezbjednosti saobraćaja u Srpskoj nedostatak obaveznog formalnog obrazovanja u ovoj oblasti, koje bi se povelo još u osnovnoj školi. Podsjećaju da jedini kontakt koji vozači imaju s ovom tematikom jeste isključivo test prilikom polaganja vozačkog ispita te da ni prije ni poslije ne postoji ništa što bi tjeralo buduće, ali i aktuelne vozače da se bave ovim pitanjem.