Kako su desničari iz BiH u proteklim mjesecima podržavali rusku agresiju na Ukrajinu

Prijedorske organizacije „Princip“ i „Samopoštovanje“, zatim organizacije „Srpski kozaci“, „Srbska čast“, „Noćni vukovi Republike Srpske“, te „Skinheadsi Mostar“, desničarske su grupe iz BiH koje su otvoreno tokom proteklih mjeseci podržavale mahom Rusiju u agresiji na Ukrajinu, a manjim dijelom i ukrajinsku desnicu.

Piše: Istraživački tim Fokusa

Istraživanje portala Fokus.ba pokazalo je da se ta podrška kretala od poruka na društvenim mrežama, pa sve do samih odlazaka na područja Ukrajine, poput Krima, koja su od ranije zauzeli Rusi.

Na Facebook stranici desničarske organizacije „Princip“ ne krije se podrška Rusiji, a očito je da se podrška izjavljuje u aktuelnoj agresiji Rusije na Ukrajinu. Tako su, naprimjer, 7. oktobra na ovoj stranici čestitali rođendan ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu, objavljujući njegovu sliku u vojnoj uniformi. Također, u više navrata objavljene su i fotografije Putina ispod kojeg stoji naziv „SrbIN“.

Sa Facebook stranice desničarske organizacije “Princip”

Nadalje, na Facebook stranici desničarske organizacije „Samopoštovanje“ otvoreno se daje podrška srbijanskom novinaru Nikoli Joviću. Njemu je početkom oktobra Granična policija BiH zabranila ulazak u BiH, s obrazloženjem da predstavlja prijetnju sigurnosti, javnom poretku, javnom redu i miru BiH. Inače, Jović je tokom ljeta izvještavao iz Donbasa svrstajući se na stranu Rusije.

Sa Facebook stranice desničarske organizacije “Samopoštovanje”

Prema pisanju Balkanske istraživačke mreže (BIRN) BiH najmanje pet članova političke stranke Ujedinjena Srpska osnivači su i članovi Omladinske organizacije “Princip”, a jedan od članova ove stranke učestvuje i u događajima neformalne organizacije “Samopoštovanje“.

Naime, na adresi na kojoj je zvanično registrovan “Princip”, u Prijedoru se nalazi lokalni ogranak Ujedinjene Srpske, a funkcioner stranke zaslužan je za finansiranje rada organizacije iz gradskog budžeta. U posljednjih godinu dana “Samopoštovanje” i “Princip” bili su glasni i u borbi za sprečavanje obilježavanja Dana bijelih traka, veličanju ratnih zločinaca i podržavanju ruske invazije na Ukrajinu.

Članovi “Samopoštovanja” marširali su u januaru ove godine gradom zajedno s lokalnim navijačkim grupama, a objave s događaja na društvenim mrežama su dijelili i pojedini članovi “Principa”. Ranije istraživanje otkrilo je kako su navijači u Prijedoru na utakmicama isticali neonacističke pozdrave. Novinar BIRN-a Enes Hodžić, koji je istraživao ove organizacija za Fokus je ilustrovao povezanost Ujedinjene Srpske sa desničarima.

Novinar BIRN-a Enes Hodžić

– Ono što smo vidjeli kroz sva istraživanje BIRN-a o desničarskim organizacijama jeste to da njih politika koristi za ostvarivanje vlastitih ciljeva. Tako je i bilo i u ovom predizbornom periodu, pred Opće izbore. Niz desničarskih organizacija na neformalan način uključio se u rad političkih partija. Uvijek je to iz sjene, ali se ta spona ipak vidi. Najbolji primjer za tako nešto je Prijedor – kazao je Hodžić.

Nadalje, „Srbska čast“, srbijanska desničarska grupa koja svoje ogranke ima u BiH, u više navrata je na svojoj Facebook stranici iskazala podršku Rusiji u proteklom periodu obilježenog ruskom agresijom u Ukrajini.

Sa Facebook stranice desničarske organizacije “Srbska čast”

Inače, sa pripadnicima ove desničarske grupe svojevremeno se fotografisao i predsjednik SNSD-a Milorad Dodik, i to u Palati RS-a u Banjoj Luci.

Ogranak ruske bajkerske grupe “Noćni vukovi” u BiH broji oko 30 članova. U Rusiji je i sam Putin počasni član ove grupe. Noćni vukovi Republike Srpske još krajem februara počeli su sa nizom objava u kojima podržavaju ruski napad na Ukrajinu. Goran Tadić, potpredsjednik ogranka za BiH, organizacije čiji su članovi iz Rusije i Ukrajine učestvovali u odvajanju Krima i borbama u Donbasu, podijelio je u grupi fotografiju sa plakatom podrške Rusiji izvješenim u Banjaluci 22. februara.

Sa Facebook stranice desničarske organizacije “Noćni vukovi Republike Srpske”

Navedeni Tadić je 2. avgusta objavio i video prilog ruske televizijske stanice o njegovom boravku zajedno sa ostalim članovima Noćnih vukova Republike Srpske u Sevastopolju na Krimu. Također, prema njegovoj objavi od 23. marta boravio je i u Moskvi.

Proteklih godina sve je veća zabrinutost i Evropske unije zbog potencijala za nasilni desničarski ekstremizam na Zapadnom Balkanu odnosno u Albaniji, Bosni i Hercegovini, na Kosovu, u Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji i Srbiji.

Mirza Buljubašić, profesor na Fakultetu za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Univerziteta u Sarajevu sačinio je publikaciju za Evropsku komisiju pod nazivom „Nasilni desničarski ekstremizam na Zapadnom Balkanu: Pregled izazova pojedinih zemalja u oblasti P/CVE“.

Tako je naveo i primjere grupa povezanih sa fudbalskim huliganima, a najistaknutiji ultrasi iz Mostara i ultrasi iz Prijedora.

U Mostaru, ultrasi Zrinjskog – od kojih su neki članovi organizacije Skinheads Mostar, kako se navodi, otvoreno podržavaju neonacizam i povezani su sa ukrajinskom nasilnom desničarskom ekstremističkom organizacijom Azov.

U Prijedoru, ultrasi Rudara imaju slične osobine kao njihove kolege iz Mostara. Povezani su sa srpskim desničarskim ekstremističkim organizacijama i pohađali su kampove u Rusiji.

– Ruski i srpski desničarski ekstremisti imaju formalne i neformalne ogranke i članove u RS-u. Takođe, nekoliko srpskih nasilnih desničarskih organizacija, kao što su Srpski kozaci, i desničarske ekstremističke organizacije, kao što je Srbska čast, imaju članstvo i djeluju u BiH. Osnovani su i djeluju u entitetu Republika Srpska i imaju sličan obrazac: sumnjivo finansiranje, pravoslavni nacionalizam, proruska podrška, homofobija, militarizam i istorijski revizionizam – navodi se u publikaciji.

Buljubašić za Fokus.ba kaže kako se fenomeni desničarskog ekstremizma u BiH gledaju na dnevnoj bazi, ali često su ignorirani.

Mirza Buljubašić, profesor na Fakultetu za kriminalistiku, kriminologiju i sigurnosne studije Univerziteta u Sarajevu

– Nedostaje adekvatna reakcija na te pojave, koje mogu biti nasilne ili nenasilne. Dakle mogu biti izražene kroz stavove, koje mogu ali ne moraju biti krivično djelo. Taj problem je mnogo dublji ukoliko se uzme u obzir agresija Rusije u Ukrajini. Vidimo da određeni desničarski pokreti pogotovo u virtuelnom prostoru nastoje regrutirati mlade osobe, privlačeći ih narativom nezadovoljstva, strahom od ugroženosti i potrebi za borbom za određene ideološke ciljeve, a to je pomoć „braći u nevolji“ u Rusiji – ističe Buljubašić.

On zaključuje da je najveći problem u tome kako procesuirati te osobe, te navodi primjer nedavne oslobađajuće presude Gavrilu Steviću u Sudu BiH, jer se nije moglo dokazati da je bio učesnik paravojne formacije.