Jezero bez rudnika – želja je velikog broja stanovnika

Na području opštine Jezero uveliko se vrše geološka istraživanja koje obavlja kompanija “Lykos Balkan Metals”, tačnije njena kćerka firma SNK metali.

Ova istraživanja sve do skoro su bila nepoznanica za stanovnike Jezera, a kako ističu najviše strahuju za zdravlje stanovnika, ali i uništavanje prirode, piše Jajce Online. Također, zbog odvoza iskopina uveliko je ugrožena statika mostova u Jezeru, ali i potpuno uništenje već dotrajale cestovne plohe.

Prokopavanjem pristupnih puteva u svrhu istraživanja uništena je putna infrastruktura, privatnu imovinu uredno su platili nekim mještanima, a najveći problem od svega toga je uništavanje prirodnih dobara brda Otomalja/Hotomalj i Bag, a prije toga i Sinjakova.

Foto: Jajce Online

Ko vrši kontrolu onoga što rade?

Ko vrši ekološki nadzor nad poslom koji oni rade?

Čija ideja je uopšte da Otomalj/Hotomalj ikada treba da postane rudnik bilo čega?

Da li je neko ko je dao dozvolu za ispitivanje zemljišta uopšte imao predstavu gdje šalje firmu da radi bušenje, ugrožava podzemne vodu i time Plivu i Plivsko jezero?

Na sva ova pitanja, odgovori će se moći potražiti u subotu, 15. oktobra kada je zakazan treći okrugli stol na temu: “Istraživanje ruda na području opštine Jezero”. Rasprava će se održati u prostorijama Skupštine opštine s početkom od 10 sati.

– Ovim putem pozivaju se mještani dase odazovu ovom skupu, kao i svi nezavisni stručnjaci, nevladine organizacije kako bi pomogli u borbi: Jezero bez rudnika! Eventualnim otvaranjem rudnika u Jezeru ugrožava se prirodni krajolik i sva njegova dobra, ljekovito jezero Đol, tok Plive koji stvara najveće prirodno jezero u BiH – Plivska jezera kao i sami vodopad u Jajcu koji je uvršten među 12. najljepših na svijetu, poručili su aktivisti iz Jezera.

Bogata historija

Jezero je od davnina bilo mjesto svojevrsne ljepote koju su uživali drevna ilirska kraljica Teuta a kasnije i mnogi drugi sve do vremena austrougarske Monarhije nakon čijeg „odzvonjenog“ vremena Jezero uporno gubi na značaju i ljepoti sve do današnjih dana.

Spomenuta ilirska kraljica Teuta, prije nego je 229. godine prije nove ere bila uspješna na čelu u ratu protiv nadolazećih okupatora Rimljana, imala je svoju rezidenciju u Jezeru gdje je, osim obaveza koje je imala kao kraljica tadašnjeg veoma moćnog Ilirskog Kraljevstva, dolazila u ovo živopisno mjesto koje joj je služilo još i kao odmaralište.

Ostao je trajan trag i spomen na kraljicu sve do danas zbog toga što je upravo ona naredila da se u Jezeru iskopa još jedno korito Plive, čiji naziv potiče od ilirskog naziva za ovu rijeku-Pelva, čime je nastalo ostrvo ili ada. Prava je rijetkost da se neko naselje ili čak središte naselja u kontinentalnom dijelu nalazi na ostrvu.

I sami naziv brda Hotomalj je riječ složenica ilirskog porijekla, koja se u formi imena ili prezimena do danas zadržala, kao Hoti i Hota, a riječ malj, izvorno mal, znaci kamen, stijena.

U srednjovjekovnom bosanskom kraljevstvu ovaj prostor pripada župi Luka, zemlja Donji Kraji. Na lijevoj obali rijeke Plive, pod brijegom Vaganj/Vagan nalazilo se gradsko utvrđenje, a ispod naselje Jezero, u statusu grada pored kojeg je prolazio tkz. ,,solarski put“. Bosanska kraljica Katarina Kosača Kotromanić je u Jezeru podigla crkvu svetog Jurja (Đurđa).

Padom bosanskog kraljevstva 1463. naselje Jezerski grad ulazi u sastav Jajačke banovine oko kojeg se vode odsudne bitke za spas Evrope. Pod gradom se nalazio franjevački samostan 1492. koji je porušen od Osmanlija nakon pada 1528.

Naselje s tvrđavom na adi prvi put se spominje 1660. pod nazivom Gölhisar (Đol-Hisar – Jezerski grad, Jezerski dvorac, Ružin grad, Dvorac ruža). Tvrđava će biti napuštena prije 1833. i o njoj ne postoje sačuvani tragovi osim putopisa iz 17 i 19. vijeka.

Od 1528-1580. Jezero ulazi u sastav Kliškog sandžaka. Razvija se u naselje trgovačkog tipa kao mjesto odmora na putu prema Panoniji o čemu svjedoči prvi zabilježeno han za smještaj i odmor putnika iz 1644. Od 1667. do druge polovine 19. vijeka naselje ima status sudske vlasti. Pripadalo je ključkoj kapetaniji od 18. vijeka.

Jezero se prvi put spominje u putopisu Evlije Čelebije 1660. i u putopisima 19. i 20. vijeka kao omiljeno izletničko mjesto putnika toga vremena koji ga porede sa Kašmirom i Venecijom.

Na topografskim kartama od XV do XIX vijeka naselje je upisano pod imenom Lestro, Iesero, Lesero, Lessero, Iessere.

U putopisu Ivana K. Sakcinskog 1850. piše da se naselje zove grad ,,Bielo Jezero“, a mjesto ,,bosanskom Veneciom“.

Jezero se spominje 1878. kao mjesto otpora austrijskoj okupaciji za čije će uprave biti politička ispostava u statusu seoske opštine, pripadajući kotaru Jajce, travničkom okrugu. Veći značaj dobija izgradnjom pruge uskog kolosijeka Ota Štajnbasa 1913. kao tranzitna i pretovarna stanica. Ova pruga će odigrati ključnu ulogu u II svjetskom ratu. Ukinuta je 1970. kao nerentabilna pruga uskog kolosijeka.

Za vrijeme Kraljevine Jugoslavije Jezero je u sastavu Vrbaske banovine, travnički okrug, srez Jajce, seoska opština Jezero-Prisoje. U periodu poslije II svjetskog rata Jezero je mjesna zajednica opštine Jajce.

Za Jezero se čulo se i van granica Balkana zahvaljujući nasinoj letjelici “Istrajnost” koja je prošle godine sletjela na Mars odnosno na karter Jezero koji je dobio ime po ovoj maloj opštini u srcu Bosne i Hercegovine.