Jesu li naučnici pronašli lijek za najsmrtonosniju gljivu? Raste i u Bosni i Hercegovini

Naučnici su objavili da kontrastno sredstvo koje se već koristi u medicini smanjuje otrovne učinke na laboratorijskim miševima protiv djelovanja otrova najsmrtonosnije gljive na svijetu – zelene pupavke.

Ekipa naučnika predvođena Kinezima objavila je da sredstvo, koje se tek treba testirati na ljudima, ima potencijal “spasiti brojne živote”.

Zelena pupavka (lat. naziv Amanita phalloides), prema procjeni, izaziva 90 posto svih smrti trovanjima gljivama u svijetu. Ta gljiva često nalikuje drugim vrstama koje ljudi rado beru u prirodi, no i samo polovica pojedene zelene pupavke može izazvati smrtonosno otkazivanje jetre ili bubrega.

Zelena pupavka potiče iz Evrope, a proširila se širom svijeta te je izazvala više od 38.000 oboljenja i gotovo 800 smrti samo u Kini od 2010. do 2020. godine. Za studiju objavljenu u časopisu Nature Communications naučnici su istraživali djelovanje na alpha-amanitin, glavni otrov koji proizvodi ta gljiva.

Ekipa na čelu sa naučnikom sa Univerziteta Sun-Yat-sen iz Kantona (jug Kine) pokušala je ciljati taj otrov tehnologijom CRISPR, (kratica za Grupirana pravilno razmaknuta kratka palindromska ponavljanja, engl. clustered regularly interspaced short palindromic repeats). Riječ je o relativno novoj tehnologiji koja pomaže naučnicima razumjeti specifične uloge gena u infekcijama i trovanjima.

Naučnici su se prethodno koristili tom tehnologijom kako bi pronašli potencijalni otrov kumbomeduze ili kompas meduze, jedne od najsmrtonosnijih životinja na svijetu. Tehnologija CRISPR identificirala je protein STT3B kao ključni u otrovnom djelovanju zelene pupavke. Zatim su u bazi podataka potražili lijekove koje je US FDA već odobrio i pronašli molekulu koja bi mogla inhibirati taj zloglasni protein.

Zeleni indocijanin indikator (ICG – eng. Indocyanine green) ubrizgava se intravenozno i već desetljećima se koristi u Sjedinjenim Državama i Evropi te drugdje u dijagnostičke svrhe za ispitivanje funkcije jetre prije operacije te za ispitivanje srca. Qiaoping Wang, naučnik sa Sveučilišta Sun Yat-sen i voditelj studije University, rekao je da su bili “zapanjeni tom vezom”.

Ponajprije su testirali protuotrov na stanicama jetre u petrijevoj zdjelici, a zatim na miševima. U oba slučajeva “pokazao se veliki potencijal u ublažavanju otrovnog učinka” trovanja gljivama, rekao je Wang.

“Ova molekula ima golemi potencijal u liječenju trovanja gljivama u ljudi i može biti prvi specifični protuotrov s ciljanim proteinom. Mogao bi spasiti mnoge živote ako se pokaže učinkovitim – kazao je.

Hina