Imena žrtava genocida u Srebrenici “na” Skupštini Srbije

Performans kojim je predstavljen digitalni umjetnički rad Mie David „Život je ono što sanjaju mrtvi“ počeo je danas u 18 sati ispred Narodne skupštine Srbije.

„Život je ono što sanjaju mrtvi“, naziv je digitalnog projekta Mie David, koji u ponedjeljak uvečer, 11. juli, u Beogradu predstavljaju njemački Forum ZFD, Nezavisno društvo novinara Vojvodine (NDNV) i Inicijativa mladih za ljudska prava u Srbiji (YIHR).

„Pomjeranjem telefona, prisutni će vidjeti 8.372 imena sa datumima rođenja koja lebde oko Skupštine, podsjećajući na svoje odsustvo“, navode ove tri organizacije, a prenosi DW.

Projekat koji, kako navode organizatori, „kreira proširenu realnost u kojoj su žrtve genocida vidljive svuda oko Narodne skupštine“, trajat će oko dva sata.

Nijedna institucija Srbije niti predstavnik aktuelnih vlasti se ni ove, 27. godišnjice genocida u Srebrenici, nije osvrnuo na taj zločin, osim što ima izvještaja da je ambasada Srbije u Sarajevu spustila zastavu na pola koplja.

Kao neka vrsta zvaničnog stava Srbije ostaje izjava Ane Brnabić u emisiji Zona konflikta DW iz 2018, godine: „To je užasan zločin, ali ne i genocid”.

„Ovaj projekat predstavlja novu praksu sjećanja u Srbiji na žrtve genocida u Srebrenici“, kaže o digitalnom „spomeniku“ Marko Milosavljević iz Inicijative mladih za ljudska prava.

„On je značajan jer podsjeća, uprkos politici poricanja države Srbije, na konkretne ljude koji su ubijeni navodeći imena i to na zgradi i oko zgrade Narodne skupštine. To mjesto gdje će se nalaziti imena je mjesto državne odgovornosti jer nema demokratske Srbije bez institucionalnog priznanja i žaljenja žrtava genocida“, kaže Milosavljević za DW.

Novi zahtjevi

Poricanje genocida u Srebrenici ne završava se raspravom o tome šta genocid znači u pravnom smislu, kako je to pokušala da u intervjuu 2018. godine, objasni Ana Brnabić: „U suštini, genocid je kada pobijete cijelu populaciju, žene, djecu, a to ovdje nije bio slučaj.“

Poricanje genocida u Srebrenici nosi niz drugih posljedica – osuđenim ratnim zločincima na raspolaganju je javni prostor u Srbiji, a državne institucije pružaju im prećutnu, ali nedvosmislenu podršku.

Na uklanjanje murala ratnom zločincu Ratku Mladiću u centru Beograda, aktuelne vlasti nisu se odlučile punih godinu dana, uprkos ponovljenim zahtjevima YIHR-a, a potom i rezoluciji Evropskog parlamenta, koji je apelovao na vlasti u Srbiji da mural trajno uklone.

Zato se na ovogodišnjem skupu Žena u crnom, povodom godišnjice, uz već poznatu poruku „Pamtimo. Srebrenica, ime genocida“, ove godine našao još jedan transparent: „Uklonite mural ratnog zločinca Ratka Mladića“.

Odlikovanja

Odnos aktuelnih vlasti u Srbiji prema genocidu u Srebrenici pokazao se i krajem decembra prošle godine: načelnik Generalštaba Vojske Srbije Milan Mojsilović uručio je tada Vinku Pandureviću spomenicu za učešće u odbrani od NATO intervencije.

Pandurević, bivši oficir Vojske Republike Srpske, pred Haškim tribunalom pravosnažno je osuđen na 13 godina zatvora jer je utvrđeno da je odgovoran za ubistva, istrebljenje i progone u i oko Srebrenice, u julu 1995. Godine.

„Vlada Srbije mora prestati sa slavljenjem ratnih zločinaca, a njena ministarstva imaju obavezu da budu u službi bezbjednosti građana i da poštuju žrtve, a ne da podmuklo ili otvoreno slave genocid u Srebrenici“, navela je tad u saopštenju Inicijativa mladih za ljudska prava.

Nekoliko sedmica kasnije, početkom januara, na internetu se pojavio snimak iz Priboja na kome se vidi kako nekoliko pripadnika MUP-a pjevaju pjesmu u slavu genocida u Srebrenici. Uprkos zahtjevima nevladinih organizacija u Srbiji, ovaj incident do danas je ostao bez sudskog epiloga.

Osporavanje presuda

„U periodu vlasti SNS-a, kada je riječ o Srebrenici, javlja se i nova vrsta poricanja, a to je poricanje da presude za genocid uopšte postoje. Ne osporava se ono što u presudama piše, nego se negira presuda kao činjenica“, rekla je u ponedjeljak Isidora Stakić iz Fonda za humanitarno pravo na debati „Priznanje genocida i zvanično obilježavanje 11. jula kao zalog mira“.

„Tako je Aleksandar Vulin je, u aprilu 2021. godine, na televiziji sa nacionalnom frekvencijom poricao postojanje presuda kojima je zločin u Srebrenici kvalifikovan kao genocid. ‘Gdje je to dokazan genocid u Srebrenici, koja to sudska presuda kaže? ‘, retorički se zapitao, sugerišući da tako nešto ne postoji“, dodala je Stakić.

Poslije predstavljanja projekta Mie David, ispred Predsjedništva Srbije predstavnici YIHR, Fonda za humanitarno pravo i Rekom mreže pomirenja zapalit će svijeće u znak sjećanja na žrtve, uz zahtjev da se 11. jul u Srbiji proglasi Danom sjećanja na žrtve genocida u Srebrenici.

Danas obilježena godišnjica genocida

U Memorijalnom centru Srebrenica – Potočari danas je obilježena 27. godišnjica genocida nad Bošnjacima koji su srpske snage počinile u julu 1995. godine.

Na komemoraciji ponovo nije bilo zvaničnika Srbije.

Danas su u Potočarima ukopani posmrtni ostaci još 50 identifikovanih srebreničkih žrtava.

Najmlađa žrtva koja je ove godine ukopana je Salim Mustafić, koji je u julu 1995. imao 16 godina. U Potočarima danas su ukopana još dva maloljetnika, koji su u vrijeme smrti imali 17 godina.

N1