Dobrodošli u grad Laktaši: Kako je zavičaj Milorada Dodika postao poreski raj

“Dobrodošli u Grad Laktaši!” Za koji dan, tabla sa ovim natpisom pojaviće se na granici Banja Luke i susjednog mjesta, poznatog po uspješnim privrednicima nove generacije, a najpoznatijeg po tome što je tu rođen i živi Milorad Dodik.

Ustvari, Laktaši već jesu grad, tako je u četvrtak odlučila Narodna skupština RS: još samo da zakon objave u Službenom glasniku i stvar je završena.

Ipak, halabuka oko proglašenja Laktaša gradom još se ne smiruje. Neki bi rekli: ni manjeg grada, ni veće galame.

Jer, novopečeni, deseti po redu grad u RS, ima samo 35.000 stanovnika, od kojih većina živi u selima.

Po popisu iz 2013. u ovoj dojučerašnjoj opštini živi tek 15,5 posto urbanog stranovništva, što će reći da Laktaši imaju jedva oko 5.000 mještana.

I centar grada je u skladu sa demografijom: jedan kružni tok, jedan semafor, trg sa fontanom, nekoliko ušminkanih stambenih i poslovnih zgrada sa trgovinama i kafićima i – to je to.

Kako su Laktaši dobili ime

Nema fakulteta, čak ni srednje škole, nema bolnice, nema gradske kafane, nema urbanih legendi, ni starih gradskih porodica. Svi su u Laktaše odnekud došli. Laktaši nemaju čak ni kanalizaciju, ali sve će se srediti, važno je da ima para, piše Srpskainfo.

A para, bogami, u Laktašima ima. Ovaj grad ima najveći prihod po glavi stanovnika u cijeloj RS. Po broju zaposlenih, broju preduzeća i izvozu zauzima treće mjesto u RS. Takoreći, duva za vrat Banjoj Luci. I to nije sve.

– Ugledni Financial Times je Laktaše proglasio najpoželjnijim malim gradom za ulaganja u Evropi – kaže ponosno Miroslav Bojić, mladi gradonačelnik najmlađeg grada u RS.

Bojić je, naravno, iz SNSD, kao i svi dosadašnji načelnici Laktaša. Ipak, po nečemu je poseban: prvi je načelnik koji je rođen baš u Laktašima, a tu i danas živi, i to u centru, u Karađorđevoj ulici.

Jedan je od rijetkih laktaških “gradskih faca” koje smo zatekli u gradu. Jer, ljudi koji u gradu Laktaši nešto znače, žive, uglavnom, u bogatim laktaškim selima, na svojim imanjima.

Tako i književnik i hroničar Laktaša, Živko Vujić, ovih dana uživa u seoskoj idili, u rodnim Ljubatovcima.

Živko kaže da su i Laktaši 1955. godine, kad su postali opština, bili selo, sa svega 135 kuća.

Ali vremena su se, veli, promijenila i Laktaši su postali pravi grad. Imaju banju, hotel, Centar za kulturu, zavičajne susrete književnika i slikara. Imaju gradska dešavanja, nije da nemaju.

– A znate li kako su Laktaši dobili ime? Nekad je ovdje na Vrbasu bila velika krivina, rijeka je tekla u lakat. Poslije, kad je izgrađen kanal, Vrbas je “poravnat”, sad teče pravo, a od rječnog lakta, ostalo je samo ime Laktaši – kaže Živko Vujić.

Razvoj Laktaša počeo osamdesetih godina

A priča da su Laktaši dobili ime po svojim ambicioznim stanovnicima, koji se dobro laktaju, pa su vrhunski laktaši, ili u prevodu karijeristi?

– Ima i ta priča, ali to niko nije dokazao – veli Živko.

Dokazano je, međutim, da je siloviti razvoj Laktaša počeo sredinom osamdesetih godina prošlog vijeka. Tada je na čelo nerazvijene ruralne opštinice nadomak Banja Luke došla ekipa mladih i ambicioznih rukovodilaca. Trojac mladih lavova činili su: predsjednik opštine Mirko Karać, predsjednik Izvršnog odbora Milorad Dodik i sekretar opštine Ranko Karapetrović.

Ranko Karapetrović, koji će kasnije postati načelnik opštine Laktaši i biti proglašen za najboljeg načelnika u BiH, a bio je godinama i generalni sekretar Narodne skupštine RS, dobro se sjeća tih vremena.

– Bili smo stvarno mladi, Mirko i ja smo imali oko 30 godina, a Dodik, čini mi se, 27. Nismo se ničeg bojali, bili smo spremni da iskoristimo svaku priliku, a i okolnosti su nam išle na ruku – kaže Ranko Karapetrović, danas penzioner, koji živi, naravno, na selu.

Na starom porodičnom imanju u Kosjerovu obrađuje vinograd, pravi dobru rakiju i još bolje vino, okopava vinograd, čuva ovčice. I nimalo mu, kaže, ne nedostaju ni politika, ni gradski život.

A političku karijeru je počeo, baš kao i Dodik, u opštini Laktaši, u vrijeme “otvaranja privatnih privrednih inicijativa” u tadašnjoj Jugoslaviji.

– Nismo zakerali oko uslova za otvaranje poslovnih prostora, imali smo nisku poresku stopu, to se tada moglo, jer je to bilo u nadležnosti opština. Uglavnom, za kratko vrijeme u Laktašima je otvoren veliki broj radnji i preduzeća – priča Karapetrović.

Lični interes

Neki tvrde da je u to vrijeme za Laktaše i laktaške privrednike bilo i pogodnih kredita preko veze, po zemljačkoj liniji, ali Karapetrović taj detalj ne spominje.

Tek, mlada ekipa iz Laktaša je skontala da para vrti gde burgija neće. Pa je u malom poreskom raju, kakvog nije bilo nigde u SFRJ, para iz brojnih firmi počela da kaplje i u loklani budžet.

– Dešavalo se da u četvrtom kvartalu ukinemo porez na plate, jer je u budžetu bilo dovoljno novca za cijelu godinu. Danas je to nezamislivo – kaže Karapetrović.

Držali su se principa “pusti ljude da rade, ako imaju dobre ideje”. Ali, kako su znali koja je ideja dobra? Ipak, Karapetrović priznaje da “ubrzani razvoj” i uopšte politika, danas nisu isti kao u doba njegove mladosti.

– Nekad je bilo više entuzijazma, više se radilo u interesu zajednice. Danas se sve svodi na lični interes – kaže Ranko Karapetrović.

Mali grad pun bogataša

Upravo je lični interes povlaštenih, okupljenih oko vrhuške SNSD, po mišljenju najžešćih opozicionara, presudno uticao da Laktaši postanu grad. Mali grad pun bogataša.

– Cijela RA je talac reketaša iz Laktaša. Lako je imati najveće prihode, kad ne može da se zavrne ni šaraf u Hercegovini, a da to ne radi firma iz Laktaša, bliska SNSD. Ko god ima malo para, skoče mu za vrat – rekao je Nebojša Vukanović, poslanik SDS na sjednici NSRS.

A i drugi opozicionari su imali živopisne komentare na tu temu. Tako je poslanik SDS Miladin Stanić da se grad Laktaši promijeni ime u “Miloradovo”.

A šta na sve to kažu građani Laktaša? Uglavnom ništa. Neki nisu ni čuli da su sinoć zanoćili u opštini, a jutros se probudili u gradu.

Neki piju kafu na terasama laktaških kafića, drugi čekaju autobus za svoje selo, odmahujući rukom, u stilu “mani me politike” piše Srpskainfo.