Da li politička iskaznica štiti pred pravosuđem u BiH?

Tužilaštva u BiH su prošle godine podigla 9.746 optužnica, od čega samo 20 za korupciju na visokom nivou.

Pokazuju to podaci Visokog sudskog i tužilačkog savjeta (VSTS), a pojašnjenja radi, u pitanju su djela počinjena na visokom nivou vlasti koja omogućavaju zvaničniku da stekne korist na štetu javnog dobra.

Dakle, ako bismo analizirali ovu statistiku, moglo bi se reći da BiH ima možda i najpoštenije političare u Evropi, ali su brojke jedno, a suština sasvim drugo.

Damjan Ožegović, viši istraživač i saradnik za pravne poslove u “Transparency Internationalu BiH”, kaže da, prema njihovim podacima, ni sudovi ni tužilaštva ne pokazuju zavidne nivoe rada na predmetima visoke korupcije.

“Neprocesuiranje visoke korupcije jasno pokazuje svim drugim počiniocima da se korupcija isplati. Naime, neprocesuiranje ove vrste korupcije nema onu generalnu svrhu prevencije. Jedna velika opasnost koja se krije iza ovoga jeste to što očigledno tužioci nemaju dovoljno hrabrosti da procesuiraju korupciju na visokom nivou. Eventualno procesuiranje visokorangiranih funkcionera za sobom povlači neke druge opasnosti, jer znamo da oni koji su u politici imaju veze svuda, pa tako i u tužilaštvima”, rekao je Ožegović.

Prema njegovim riječima, čak i one optužnice koje budu podignute često kao epilog imaju  ili oslobađajuće presude ili uslovne kazne.

“Nisu samo tužilaštva problem, već su posljedično i sudovi ti koji ne donose adekvatne presude”, kaže Ožegović za “Nezavisne novine”.

Novinar iz Banjaluke Nebojša Tomašević, koji piše teme iz crne hronike još od 2008. godine, smatra da ovakva statistika mnogo toga govori o domaćem pravosuđu.

“Činjenica da je od 9.746 podignutih optužnica tužilaštava u BiH samo njih 20 za visoku korupciju govori mnogo toga. Prvo to nam ukazuje da se pravosuđe još uvijek nije istrglo iz ralja politike, a drugo je potvrda  one stare narodne rečenice  ‘para vrti gdje burgija neće’”, rekao je Tomašević za “Nezavisne novine”.

Takođe, prema njegovim riječima, ovo ukazuje i da nemamo nezavisno pravosuđe.

“Jer, da imamo, sigurno bi taj broj podignutih optužnica za visoku korupciju morao da bude mnogo veći s obzirom na to da smo svjedoci da milioni maraka u ovoj zemlji završavaju u privatnim džepovima, dok država nema para da liječi svoje građane”, ističe Tomašević.

VSTS BiH je u svom godišnjem izvještaju za 2023. godinu naveo da su u toku 2023. godine tužilaštva podigla 9.746 optužnica, a sudovi su potvrdili 100 odsto od ukupnog broja optužnica upućenih na odlučivanje.

“Postupajući po optužnicama tužilaštava, sudovi su u 2023. godini donijeli ukupno 9.408 presuda, od kojih su 8.799 ili 94 odsto osuđujuće presude. Od ukupnog broja osuđujućih presuda, zatvorske kazne su izrečene u 2.383 presude, što predstavlja 27 odsto od ukupnog broja osuđujućih presuda u 2023. godini”, naveo je VSTS BiH.

Tužilaštva u BiH su, kako se dodaje, tokom 2023. godine zaprimila 1.162 predmeta korupcije, te riješila svega 113 predmeta.

“U toku 2023. godine, tužilaštva su zaprimila 30 predmeta koja se odnose na korupciju na visokom nivou, te riješila 35 predmeta ove korupcije. Nadalje, izdala su 20 naredbi za sprovođenje istrage za krivična djela korupcije na visokom nivou, riješila 29 istraga i podigla 20 optužnica za korupciju na visokom nivou”, precizirano je u izvještaju.

Tužilaštva su tokom 2023. godine zaprimila i 16 predmeta koji se odnose na organizovani kriminal na visokom nivou, te riješila 15 predmeta ovog kriminala.

“Riješeno je i 15 istraga, te podignuto 12 optužnica za organizovani kriminal na visokom nivou”, dodaje se u izvještaju.