Proizvodnja na Starom kontinentu u velikoj krizi, da li se bliži kraj “Made in Europe”?

Sve je više onih koji smatraju da “Made in Europe (Napravljeno u Evropi)” postaje prošlost. Razlozi za to jesu energetska kriza i kriza konkurentnosti evropskih država.

Francuska kompanija za proizvodnju staklenog kuhinjskog pribora Duralex postoji od završetka Drugog svjetskog rata. Međutim, u tvornici u gradu La Chapelle-Saint-Mesmin nikako nema proizvodnje.

Peći za proizvodnju stakla su od aprila prošle godine ugašene, jer je preskup plin koji je potreban za njihov rad. José-Luis Llacuna, predsjednik grupacije Maison Française du Verre u čijem su vlasništvu Duralex i Pyrex, istakao je da je to bila teška odluka. Duralexovi proizvodi su poznati širom svijeta i, između ostalog, mogu se naći u svakoj školskoj kantini u Francuskoj.

Llacuna smatra da je budućnost kompanije u Evropi sigurna. No, napomenuo je da visoke cijene energenata negativno utječu na proizvodnju. Te cijene su prošle godine usljed agresije Rusije na Ukrajinu postale previsoke, što je znatno utjecalo na konkurentnost evropskih kompanija.

Zvaničnici Evropske unije su vrlo neugodno iznenađeni visokim subvencijama u Sjedinjenim Američkim Državama za razvoj zelene industrije. Američkim subvencijama se kompanije stavljaju u iskušenje da proizvodnju premjeste preko Atlantika.

Energetska kriza je posebno pogodila industriju stakla, hemikalija, metala, đubriva, celuloze, papira, keramike i cementa. Sve su to industrije kojima je potrebna velika količine energije i koje zapošljavaju veliki broj ljudi. Suočeni s američkim protekcionizmom i rastućom kineskom konkurentnosti, evropski zvaničnici upozoravaju na deindustrijalizaciju širom kontinenta. Ovo pitanje je sada prvo na dnevnom redu EU.

Za evropskog komesara za unutrašnje tržište Thierryja Bretona jačanje evropske konkurentnosti je glavni prioritet.

“Visoke cijene energenata u Evropi će i dalje utjecati na građane, ali i cijele industrijske lance. Kina, SAD i druge države istovremeno pokušavaju, i u tome uspijevaju, privući naše proizvođače. Bez jake proizvodne baze, evropska sigurnost snabdijevanja, izvoza i stvaranja radnih mjesta bit će u opasnosti”, poručio je Breton u emailu upućenom njegovim saradnicima.

Egzistencijalna kriza

Evropska proizvodnja, posebno energetskih postrojenja u Njemačkoj, od decembra je prebrodila najgori period energetske krize. Smanjena je potrošnja plina za 15 posto, bez da je smanjena ukupna proizvodnja.

Međutim, cijene plina su i dalje šest puta više u odnosu na cijene u prethodnih 10 godina, uprkos nedavnom padu cijena. Osim toga, ove cijene su četiri puta više nego u konkurentskim državama, kao što su SAD. Mnogi strahuju da će veće kompanije izmjestiti proizvodnju iz Evrope, dok bi manje kompanije mogle nestati.

Evropska vizija o tome da Stari kontinent bude predvodnik zelene industrijske revolucije je, kako piše vanjskopolitički magazin Politico, ozbiljno dovedena u sumnju zbog američkog plana za snižavanje stope inflacije koji je vrijedan 369 milijardi dolara. Plan podrazumijeva visoke subvencije zbog čega evropski zvaničnici strahuju da će se podstaći još više evropskih kompanija da odu preko Atlantika.

Generalni sekretar Evropskog saveza sindikata IndustriALL Luc Triangle je napomenuo da gubitak proizvodnih kapaciteta znači gubitak radnih mjesta te da to može imati političke posljedice. Prema njegovim riječima, energetska kriza je pogodila osam miliona radnika u energetski intenzivnim industrijama. Podsjetio je da je riječ o egzistencijalnoj krizi.

Ipak, prema Evropskoj komisiji, stopa zaposlenosti je i dalje visoka. Stopa nezaposlenosti je u julu prošle godine smanjena na šest posto. To ne znači da Evropljani ne ostaju bez posla. Evropska fondacija za poboljšanje životnih i radnih uslova (Eurofound) je prošli mjesec objavila da je 441 radnik tokom juna otpušten u rumunskoj tvornici aluminija, da je do kraja prošle godine otpušteno 300 radnika u jednom slovačkom energetskom postrojenju, da je 350 radnika otpušteno u poljskoj tvornici keramike. Prema procjeni spomenute fondacije, utjecaj energetske krize na zaposlenost vjerovatno tek počinje.

Triangle je konstatovao da bi ubrzani industrijski pad u centralnoj i istočnoj Evropi mogao izazvati nezadovoljstvo Evropskom unijom, baš kao što se to desilo u bivšim industrijskim gradovima na sjeveru Engleske. Smatra da bi od toga koristi mogle imati antievropske i ekstremne stranke.

Made in Europe

Sve su glasnija upozorenja kompanija i pozivi da EU koordinirano spašava proizvodnju. Francuska insistira na sveobuhvatnoj evropskoj strategiji “made in Europe”.

Triangle je istakao da je odluka njemačkog giganta u hemijskoj industriji BASF da trajno smanji proizvodnju u Evropi izazvala šok. Volkswagen, koji širom Evrope zapošljava 13 miliona ljudi, u novembru je upozorio da Evropa više nije konkurentna u mnogim djelatnostima, posebno zbog troškova struje i plina.

Čelnici EU su čuli poziv kompanija. Na posljednjem prošlogodišnjem samitu su od Evropske komisije zatražili da utvrdi prijedloge za rješavanje energetske krize i krize konkurentnosti. Ova pitanja bi trebala dominirati na samitu koji je zakazan za 9. i 10. februar. U fokusu je mogućnost promjene pravila o državnim subvencijama. Osim toga, postoji mogućnost da se novac za oporavak od pandemije koronavirusa i za prestanak korištenja fosilnih goriva iz Rusija iskoristi za razvoj proizvodnje.

Države EU pojedinačno rade na rješavanju spomenutih problema. Njemačka je kao prva evropska ekonomija osigurala 200 milijardi eura za podršku građanima i kompanijama. Francuska je najavila novi zakon za razvoj zelene industrije.

Njemački ministar finansija Christian Linder smatra da Evropa i Njemačka mogu prebroditi krizu bez kolapsa industrijske proizvodnje. Međutim, pojedini strahuju da će zemlje EU, koje nisu finansijski jake, zaostajati. Zbog toga se smatra da je potrebno tražiti rješenja na nivou Unije.

U međuvremenu je sve više onih koji smatraju da “Napravljeno u Evropi” postaje prošlost, piše Politico.