Jasmin Mujanović: Budimpešta finansira secesionističku politiku u BiH

Mađarski Premijer Viktor Orban predstavlja prijetnju ne samo za Bosnu i Hercegovinu, nego i za “same temelje evropskog projekta” tako što finansijski i politički podržava secesionistički politiku člana BiH Predsjedništva Milorada Dodika, piše politički analitičar Jasmin Mujanović za BIRN.

Mujanović navodi u svom autorskom tekstu da se pod vodstvom Viktora Orbana Mađarska okrenula prema neliberalinoj vladavini tokom posljedne decenije, što je mađarski Premijer otvoreno i predstavio kao politiku svog režima, te da je “njegov mandat doveo Budimpeštu u rastući sukob sa EU i doveo u pitanje same temelje evropskog projekta.”

Kao odgovor na njegov napad na vladavinu prava i demokratske norme u Mađarskoj, Evropski parlament je 2018. pokrenuo postupak po članu 7 protiv Orbanove vlade, proces koji bi na kraju mogao dovesti do toga da se zemlji oduzme pravo glasa unutar bloka. Međutim, ovakav ishod je, kako je ocjenio Mujanović, “malo vjerovatan” s obzirom na podršku koju Orbanov režim ima od strane drugih neliberalnih vlada u EU, kao što je vlada Poljske.

On navodi da su napadi Mađarske vlade na temeljne vrijednosti i norme EU zapravo samo ojačali poziciju Orbanovog režima na kontinentu te pretvorili njegovu državu u “pravi odmetnički element koji uživa sve prednosti članstva u EU,” prije svega misleći na finansijske prednosti, dok ova zemlja zastupa potpuno paralelan politički i vanjskopolitički stav od EU.

Razlog za to je, prema njemu, to što su ostale vlade unutar EU, kao i NATO, “dozvolile Orbanu da nametne svoju volju njihovim kolektivnim mehanizmima bez značajnih posljedica.”

“Nigdje kapitulacija evropskih lidera pred ovim reakcionarnim moćnikom nije očiglednija nego u politici EU prema zapadnom Balkanu. Ili, preciznije rečeno, mađarskoj politici prema zapadnom Balkanu, jer Budimpešta sada zapravo oblikuje ono što je nekada bilo poznato kao „proces proširenja“,” piše Mujanović.

On je podsjetio na činjenicu da je samo nekoliko dana nakon što je Evropski parlament izglasao pokretanje postupka protiv Mađarske 2018. godine bivši premijer Sjeverne Makedonije Nikola Gruevski pobjegaoiz Skoplja i preselio se u Budimpeštu uz pomoć mađarskih zvaničnika, te da “od tada, Orbanov režim pruža utočište osuđenom bjeguncu Gruevskom bez ikakvih sankcija ili suštinskog odgovora EU.”

“Kao i Gruevski tokom svog boravka na vlasti, Orban očigledno donosi svoja pravila – osim što se cijela EU slaže s tim,” piše Mujanović.

Orban je, skupa da susjednom Srbijom i njenim “slično autokratskim” predsednikom Aleksandrom Vučićem, “iznio mračnu, ciničnu viziju budućnosti srednje Evrope koja je u suprotnosti sa navodnim opredeljenjima EU za slobodna, otvorena i tolerantna društva,” podcrtao je.

Najbolji primjer za ovo je, po njemu, “pokroviteljstvo Mađarske secesionističkom režimu Milorada Dodika i njegovim napadima na suverenitet i teritorijalni integritet Bosne i Hercegovine.”

Podcrtao je da EU decenijama uvjeravala BiH da će pristupiti bloku te da ima svoju mirovnu misiju u toj zemlji kojoj je cilj upravo da sprijeći poteze kakve trenutno poduzima Dodik.

Mada su prijetnje sankcijama Dodiku i njegovom najužem krugu postale gotovo svakodnevne of strane evropskih i američkih zvaničnika, “još uvijek čekamo bilo kakvu iskrenu reakciju na Dodikove eskalacijske prijetnje,” piše Mujanović. Međutim, dodaje da je Orban već isključio mogućnost sankcija na nivou EU time što je izjavio da će staviti veto na svaku takvu inicijativu, te da je njegova vlada spremna da vlastima u entitetu Republika Srpska obezbijedi 100 miliona eura.

“Ako ostavimo na stranu pitanje legalnosti takvog poteza, implikacije su jasne: Budimpešta finansijski sponzorira pokušaj raspada Bosne i Hercegovine,” zaključio je Mujanović.

Također je podsjetio na nedavna saznanja u BiH medijima vezano za sastanke EU Komesara za proširenje, Olivera Varhelyia, i “izuzetnom stepenu koordinacije između njegovog tima i secesionističkih vlasti u Banja Luci.”

Orban je nedavno i održao konferenciju za medije gdje je predstavio integraciju muslimana u BiH u EU kao sigurnosno pitanje, a Mujanović je ocjenio da je mađarski Premijer ponavljao retoriku krajnje desnice na zapadu da su autohtone muslimanske zajednice na zapadnom Balkanu inherentna prijetnja evropskom “hrišćanstvu” zbog njihovog samog postojanja.

“Orban je, očigledno, prijetnja za Bosnu i Hercegovinu. Ali, kao što je ranije objašnjeno, Bosni i Hercegovini jedva da nedostaju protivnici. Pravo je pitanje da li građani zemalja članica EU i NATO-a žele da im interese diktiraju ljudi poput Milorada Dodika, koji zbog Orbanovog pokroviteljstva sada ubrizgava novu smrtonosnu vrstu ksenofobije u krvotok Evropskih i Atlantskih demokratija,” piše Mujanović.