Uspon i pad Čede Jovanovića: Od velike nade liberalne Srbije do zvijezde crne hronike

Lider LDP Čedomir Jovanović u utorak navečer je demolirao jedan restoran brze hrane u Novom Beogradu, a nakon privođenja izmjereno mu je više od 2 promila alkohola u krvi.

Ovo nije prvi nasilni incident posrnulog političara. U ljeto prošle godine Jovanović je teniskim reketom pretukao vlasnika jedne klinike za fizikalnu terapiju u Beogradu. S obzirom da Jovanovićeva u posljednje vrijeme češće možemo vidjeti na stranicama crne hronike ili kao sudionika karikaturalnih emisija Milomira Marića ili Pinka, s ove vremenske distance čini se uistinu nevjerovatnim da se svojevremeno radilo o možda najvećem regionalnom političkom potencijalnu i vodećem glasu liberalne i progresivne Srbije.

Hapšenje Miloševića

Čedomir Jovanović rođen je 13. aprila 1971. godine u Beogradu. Otac mu je bio arhitekt i ekonomist, a majka ekonomistica. Djetinjstvo je proveo ne Novom Beogradu. Slijedeći roditeljski primjer prvo je upisao ekonomiju, no ubrzo se predomislio i upisao dramaturgiju na Akademiji dramskih umjetnosti, na kojoj je diplomirao 1998.

No, još tokom studija činilo se da je predodređen za politiku. Naime, Jovanović je 1996. bio jedan od lidera studentskih protesta protiv Slobodana Miloševića i krađe izbora u Beogradu te osnivač Studentskog političkog kluba, koji se 1998. skoro pa kolektivno učlanio u Demokratsku stranku (DS) Zorana Đinđića. Upravo je Đindić primjetio njegov ogroman potencijal, koji je uključivao sjajne retoričke i organizacione sposobnosti, te je Jovanović 2001. postao potpredsjednik stranke i jedan od najbližih Đinđićevih saradnika.

Nedugo nakon rušenja Miloševića na masovnim protestima 5. oktobra 2000. i dolaska na vlast DOS-a (Demokratska opozicija Srbije), Jovanović je dobio zadatak koji će obilježiti njegovu političku karijeru. Kada je krajem marta 2000. donesena odluka da se uhapsi Slobodan Milošević, Čedomir Jovanović, tadašnji šef kluba Demokratske stranke u Skupštini Srbije, bio je taj koji je otišao u Miloševićevu vilu, štićenu vojskom i naoružanim pristalicama, da pregovara s njim o predaji.

Nakon višednevnog mrcvarenja, tada 29-godišnji Jovanović uspio je urazumiti „balkanskog kasapina“ i u konačnici ga, bez kapi prolivene krvi, ubijediti da se preda. Događaji hapšenja Miloševića vjerno su prikazani i u seriji „Porodica“ koja se na RTS-u emitirala ove godine. Gledatelju je bilo teško ne ostati impresioniran Jovanovićevom hrabrošću, idealizmom, sposobnošću, pa i lukavošću te se Čeda doima kao jedini pravi junak cijele te mučne priče o hapšenju Miloševića.

Ikona liberalne Srbije

Već tada Jovanović se nametnuo kao najoštriji kritičar velikosrpskog nacionalizma i nemilosrdni protivnik eksponenata starog režima, žestoko se sukobljavajući s radikalima Vojislava Šešelja, socijalistima Ivice Dačića i konzervativcima Vojislava Koštunice, svima koji su po njegovom mišljenju stajali na putu stvaranja moderne i evropske Srbije.

Nakon ubistva Đindđića, Jovanović je 2004., u borbama za Đinđićevo naslijeđe, izbačen iz stranke u režiji novog predsjednika Borisa Tadića te je godinu dana kasnije osnovao Liberalno demokrarsku stranku – LDP.

Stranka je na početku bila velika nada liberalne, urbane Srbije, i okupila je oko sebe brojne ugledne ličnosti poput Vesne Pešić, Nikole Samardžića, Biljane Srbljanović i mnogih drugih. Jovanović i LDP postali su i jedini faktor na političkoj sceni Srbije nakon 2008. koji je zagovarao nezavisnost Kosova. Zbog ovog i ostalih stavova kojima je jasno osuđivao velikosrpsku politiku i ratne zločine, Jovanović je postao naširoko omražen lik među nacionalističkim i desničarskim snagama u zemlji.

Stranka je po broju glasova uglavnom stagnirala, te je od 5,3 posto glasova koliko je imala na prvim svojim izborima 2007., stigla do 6,53 posto 2012. Iako je s ovim rezultatom bila daleko od vlasti, LDP je u Skupštini Srbiji ipak bio važan korektiv i vodeći glas liberalne Srbije.

A onda, sunovrat

Na izborima 2014., LDP je osvojio svega 3,36 posto glasova, da bi 2016. u širokoj koaliciji s Tadićevim socijaldemokratima i Čankovim LSV-om, LDP uspio da se vrati skupštinu. Ipak, odlazak svih viđenije članova iz ove stranke s izuzetkom Jovanovića, pravljenje brojnih neprincipijelnih koalicija, od LDP-a su ostavili samo ime od bivše stranke.

Na posljednjim parlamentarnim izborima 2020. LDP je osvojio katastrofalnih 0,32 posto glasova, završivši posljednji na izborima. No, u izbornoj noći Jovanović se pojavio u pobjedničkom stožeru Aleksandra Vučića i Srpske napredne stranke, čemu su prethodili višemjesečni hvalospjevi na račun predsjednika Srbije i njegove politike, čemu se posebno zamjerio tzv. „drugoj Srbiji“ čiji je nekoć heroj bio.

Međutim, umjesto bilo kakve političke funkcije ili obnavljanja ugleda vlastite stranke, Jovanović je posljednjih mjeseci mnogo poznatiji po svom „nestašnom“ ponašanju i učešću u karikaturalnim emisijima na srbijanskim televizijama. Sve to djeluje pomalo i tužno kada se uzme u obzir da se radilo o potencijalnom lideru koji je nekoć kod stotina hiljada ljudi u regionu budio nadu da je liberalna i civilizirana evropska Srbija moguća.

Komšićev savjetnik

Jovanović je uz političku karijeru razvio i onu poslovnu. Njegova supruga Jelena vlasnica je firme Fidelinka, u kojoj je Jovanović bio naveden kao menadžer. Politički protivnici Jovanoviću često spočitavaju sumnjivu privatizaciju Fidelinke, no on poriče sve optužbe i hvali poslovne sposobnosti svoje supruge. Iako je politički postao irelevantan, član Predsjedništva BiH Željko Komšiće imenovao je Jovanovića za svog savjetnika. Jovanović se kao Komšićev savjetnik nedavno aktivno uključio i u “aferu Respiratori”, kada je javno branio Fadila Novalića i kriminal počinjen u nabacvi kineskih trulja respiratora. Zapamćen je i njegov istrenirani i istetovirani torzo koji je prikazao sudjelujući u online humanitarnoj akciji za oboljele od SLS-a, Icebucket challenge. Bio je to trenutak potpune estradizacije Jovanovića kao političara.