Šta se događa s klimom? Vrijeme se više ne uklapa u prirodne cikluse

rema hipotezi srpskog matematičara i geofizičara Milutina Milankovića, koju je formulisao prije sto godina, usljed redovnih promjena orbitalnih parametara, Sunce grije zemaljsku površinu na različite načine.

Milanković je ovo analizirao u knjizi “Matematička teorija toplinskog fenomena uzrokovana Sunčevim zračenjem”.

Kao posljedica ovog fenomena dešavaju se ledena doba, koja smjenjuju topliji periodi – interglacijali. To su takozvani Milankovićevi ciklusi ledenih doba, na osnovi kojih se formiraju dugoročne klimatske prognoze, prenosi portal “Dnevno”.

Svaki orbitalni parametar ima svoju cikličnost. Na primjer, putanja Zemljine rotacije oko Sunca prelazi s kružne na eliptičnu svakih 95, 125 i 400.000 godina. Osa rotacije pomjera se za oko tri stepena od ekliptike otprilike svakih 41.000 godina, a ciklus precesije (rotacija Zemljine osi) u prosjeku svakih 26.000 godina. Za to vrijeme, zemaljska osa opisuje puni krug.

Svi ti faktori daju periodičnost klimatskih epoha od 41.000 do sto hiljada godina. Pritom, prema Milankovićevim proračunima, razlika u količini Sunčeve svjetlosti u sjevernoj hemisferi dostiže dvadeset posto.

Posljednji ledeni maksimum bio je otprilike prije 18.000 godina, a sada, prema Milankovićevim ciklusima, nastavlja se holocenski period interglacijal, koji je počeo prije oko 12.000 godina. Upravo se na to pozivaju protivnici hipoteze ljudskog uticaja na klimu.

Međutim, detaljnije modeliranje pokazuje da se ovo što se sada događa nikako ne uklapa u prirodne cikluse – ni po snazi ni po dinamici.

Prema Milankovićevim ciklusima, Zemlja bi danas postupno trebalo da se hladi, ali industrijska revolucija krajem 19. vijeka preokrenula je prirodnu tendenciju. Sada prosječne godišnje temperature prelaze vrijednosti iz perioda od 1960. do 2000. za 0,6 do 0,8 Celzijusova stepena. Glavni su razlog emisije stakleničkih gasova, prije svega ugljen-dioksida, čiji je uzročnik – ljudski uticaj.

Naučnici s Potsdamskog instituta za proučavanje klimatskih promjena ističu da je koncentracija ugljen-dioksida u atmosferi dostigla vrhunac za tri miliona godina. Istraživanja pokazuju da prosječne temperature, koje se tokom tog perioda nikada nisu popele više od dva Celzijusova stepena iznad predindustrijskog nivoa, mogu preći tu granicu u sljedećih 50 godina.

O tome svjedoče i podaci koji se redovno objavljuju u izvještajima o procjeni Međuvladina panela o klimatskim promjenama, koji su 1988. godine osnovale Svjetska meteorološka organizacija i Program za okolinu Ujedinjenih nacija.