Na današnji datum, 11. avgust

Danas je utorak, 11. avgust, 223. dan 2020. Do kraja godine ima 143 dana.

1456. – Umro mađarski vojskovođa vlaško-slovenskog porijekla Janoš Hunjadi, u srpskim narodnim pjesmama poznat kao Sibinjanin Janko, erdeljski vojvoda i kraljevski namjesnik, otac mađarskog kralja Matije Prvog Korvina. Bio je jedna od vodećih ličnosti u velikom sukobu Evropljana sa Turcima u 15. vijeku, simbol borbe protiv Turaka. Predvodio je nekoliko uspješnih krstaških ekspedicija protiv Turaka, potukao ih je 1441. kod Beograda, 1442. kod Sibina i iste godine kod Gvozdenih vrata u Transilvaniji, ali je 1448. pretrpio poraz na Kosovu, kad su mu Turci gotovo uništili vojsku, poslije čega je u narodu nastala izreka “Kasno Janko na Kosovo stiže”. Za poraz se osvetio 1454, kad su mađarska i srpska vojska pod njegovom komandom do nogu potukle Turke kod Kruševca. Razbio je tursku opsadu Beograda 1456, ali se potom razbolio od kuge i umro u Zemunu.

1707. – Švedska i Pruska potpisale sporazum uperen protiv Rusije, kojim su se obavezale na međusobnu vojnu ispomoć u slučaju napada treće zemlje.

1712. – U Švajcarskoj okončan građanski rat potpisivanjem ugovora u Argauu, kojim je garantovana dominacija protestantskih nad rimokatoličkim kantonima.

1858. – Rođen holandski ljekar Kristijan Ajkman, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1929, pronalazač uzroka bolesti “beri-beri.” Nobelovu nagradu je dobio za otkriće vitamina B.

1919. – Umro američki industrijalac škotskog porijekla Endrju Karnegi, koji je ogromno bogatstvo uložio u dobrotvorne svrhe, uglavnom u osnivanje javnih biblioteka u SAD i drugim zemljama, pod uslovom da lokalne vlasti ustupe zemljište za zgradu i obezbijede održavanje. Iz poslovnog života se povukao 1901, 18 godina prije smrti, a 1900. je objavio “Jevanđelje bogatstva”, sa tezom da “bogat čovjek umire sramno”. Karnegijeva zadužbina je 1926. sa 100.000 dolara pomogla izgradnju Univerzitetske biblioteke u Beogradu.

1926. – U Temišvaru u Episkopskom dvoru svečano otvorena prva srpska knjižara. Zamisao osnivača, tamošnjih srpskih učitelja i sveštenika, bila je da otvaranjem knjižare “daju narodu srpskom u Rumuniji sve što je potrebno da se prosveti i pravilno vjerski, nacionalno i ekonomski vaspita i razvija”. Knjižara je djelovala samo dvije decenije.

1935. – U Njemačkoj su počele nacističke akcije “čišćenja” jevrejskog i slovenskog stanovništva. Već u septembru 1935. u Rajhstagu (parlament) je donesen i poseban zakon o tome, a tokom Drugog svjetskog rata milioni nedužnih Jevreja, Slovena, Roma i drugih naroda ubijeno je u koncentracionim logorima širom Evrope.

1941. – Predsjednik SAD Frenklin Delano Ruzvelt i britanski premijer Vinston Čerčil na jednom ratnom brodu na Atlantiku formulisali, a tri dana kasnije i potpisali “Atlantsku povelju.” U njoj se ističe da SAD i Velika Britanija neće tražiti teritorijalno proširenje, da teritorijalne promjene moraju biti u skladu sa slobodno izraženom voljom naroda, da svi narodi imaju pravo da izaberu vladu po sopstvenoj želji. Načela te povelje prihvaćena su krajem juna 1941. na londonskom sastanku predstavnika još deset zemalja, uključujući Jugoslaviju. “Atlantskom poveljom” su začete UN, čemu su doprinijele i Moskovska i Teheranska konferencija 1943. i sastanak u Dambarton Ouksu 1944.

1952. – Na jordanski prijesto stupio kralj Husein pošto je njegov otac kralj Talal zbačen zbog senilnosti.

1954. – Formalnim proglašnjem mirovnog sporazuma, poslije nepunih osam godina, prestao rat oslobodilačkih pokreta Vijetnamaca, Laošana i Kambodžanaca protiv francuskih kolonijalnih trupa, ali su Francuska i SAD u Savjetu bezbjednosti UN vetom spriječile prijem Sjevernog i Južnog Vijetnama u svjetsku organizaciju. Na osnovu ranije sklopljenih sporazuma u Ženevi priznata je nezavisnost svih država u Indokini, čime je okončana skoro stogodišnja francuska kolonijalna uprava.

1956. – U automobilskoj nesreći poginuo američki slikar DŽekson Polok, začetnik i najistaknutiji predstavnik apstraktnog ekspresionizma. Raskinuo je sa tradicionalnim shvatanjem slike, odbacio stalak i slikarsku četkicu i slikao na podu, cijedeći boju iz tube i upotrebljavajući materijale i pomagala koja mu se slučajno nađu pri ruci.

1960. – Afrička država Čad stekla nezavisnost od Francuske.

1966. – Sporazumom potpisanim u Džakarti okončana trogodišnja neprijateljstva Indonezije i Malezije.

1969. – Predsjednik Zambije Kenet Kaunda nacionalizovao rudnike bakra, ključnu privrednu djelatnost, koja je donosila više od 50 odsto nacionalnih prihoda.

1996. – Umro češki dirigent i kompozitor Rafael Jeronim Kubelik koji je 1934, već u 20. godini, počeo da diriguje Češkom filharmonijom. Otišao je u izbjeglištvo 1948, a u otadžbinu se vratio 1990. da bi dirigovao na “Praškom proljećnom muzičkom festivalu”. U međuvremenu je priređivao velike koncertne turneje u Velikoj Britaniji i SAD, gdje je preselio 1950, postavši dirigent simfonijskog orkestra u Čikagu, a 1955. direktor londonskog “Kovent gardena”. Djela: dvije simfonije, koncert za violinu i orkestar, koncert za violončelo i orkestar, koncertino za flautu i kamerni orkestar, fantazija za violinu i orkestar, gudački kvartet, sonata za violinu i klavir, opera “Veronika”, kantata “Pro memoria patris”, solo pjesme.