30 godina interneta: Da li smo stvorili čudovište van kontrole?

Prije 30 godina, u martu, mladi britanski softverski inženjer koji je radio u čuvenoj naučnoj laboratoriji pored Ženeve, osmislio je sistem putem koga će naučnici među sobom dijeliti informacije. I time je promijenio čovječanstvo!

Tim Berners-Li, otac World Wide Weba, danas, međutim, upozorava da su njegov izum “oteli pokvarenjaci” i da bi to moglo da dovede do njegovog uništenja.

Njegova stara kancelarija u CERN-u ne razlikuje se od ostalih u dugom hodniku glavne zgrade. Jedina naznaka da se tamo stvarala istorija je mala ploča pored imena Berners-Lija koja na to podsjeća.

“Mnogo je radio”, rekao je Fransoa Flukiger, koji je na čelo tima za razvoj weba došao nakon odlaska Berners-Lija na, podjednako slavni, Tehnološki institut u Masačusetsu (MIT) 1994. godine.

“Svjetla u njegovoj kancelariji uvijek su bila upaljena”, rekao je Flukiger za AFP.

Istorija u nastajanju

Berners-Li je bio zadužen za interni imenik CERN-a, ali su ga zanimali i načini na koje bi se hiljadama naučnika širom svijeta, koji su sarađivali sa evropskom istraživačkom laboratorijom, omogućilo da lakše razmjenjuju informacije o svom radu.

Njegova vizija “decentralizovanog sistema za upravljanje informacijama” ubrzo je iznjedrila web.

Primitivni oblici interneta, mreže koja povezuje računare, postojali su i ranije, ali je tek World Wide Web omogućio da se web stranicama pristupa pomoću pretraživača.

“Vrlo rano smo imali osjećaj da se stvara istorija”, rekao je Flukiger.

Godine 1990. timu se pridružio belgijski naučnik Rober Kajo, koji je koristio HTML programski jezik za izradu web stranica.

Zajedno su stvorili “hiperteksualni prenosni protokol” ili HTTP, koji je korisnicima omogućio da sadržaju mogu da pristupe kliktanjem na linkove i web adrese, odnosno URL-ove.

Krajem devedesetih godina, Tim Berners-Li je pustio u pogon prvi server za pretragu mreže.

Prvi pregledač izvan CERN-a u upotrebu je stavljen početkom 1991. godine, prvo u drugim istraživačkim institucijama, da bi kasnije postao otvoren i za javnost.

Flukiger, koji je sada u penziji, kaže da je web jedan od najvećih izuma 20. vijeka.

On se, međutim, danas žali na “zlostavljanje na internetu, lažne vijesti i masovnu histeriju”, koje su sada u punom zamahu. To važi i za ugroženost privatnosti korisnika.

“Treba da se zapitamo da li smo na kraju stvorili čudovište koje je potpuno van kontrole!”

“Pokvarenjaci i trolovi”

Tim Berners-Li je pokrenuo sopstvenu kampanju ne bi li “spasao web”.

On je, na Web summitu održanom u Lisabonu u novembru prošle godine pozvao na novi “Ugovor za Web”, zasnovan na pristupu za sve i temeljnom pravu na privatnost.

“Web su oteli pokvarenjaci i trolovi, koji su ga koristili za manipulisanje ljudima širom svijeta”, upozorio je Berners-Li u svom decembarskom komentaru za New York Times, navodeći prijetnje sa kojima su korisnici suočeni: počevši od dark weba, do sajberkriminala, lažnih vijesti i krađe ličnih podataka.

On je u januaru, na Svjetskom ekonomskom forumu u Davosu, pozvao globalne elite da se pridruže borbi protiv “polarizacije” online rasprava.

(b92)